بازگشت

يكتايي خداوند متعال


حسن بن عبدالرَّحمن حماني گويد: به امام موسي بن جعفر عليهماالسلام عرض كردم: هشام بن حكم [1] عقيده دارد كه خدا جسمي است كه چيزي مانند او نيست، و او دانا، شنوا، بينا، توانا، متكلم و ناطق است، و كلام و قدرت و علم در يك روش مي باشند هيچ كدام از آن ها مخلوق نيست، حضرت فرمود:

قاتله اللَّه أما علم أن الجسم محدود و الكلام غير المتكلم معاذ اللَّه و أبرأ الي الله



[ صفحه 17]



من هذا القول لا جسم و لا صورة و لا تحديد و كل شي ء سواه مخلوق و انما تكون الأشياء بارادته و مشيئته من غير كلام و لا تردد في نفس و لا نطق بلسان.

«گوينده ي اين كلام از رحمت خدا دور باد! مگر نمي داند كه جسم محدود است و كلام غير متكلم است پناه مي برم به خدا و در حمايت او از اين سخن بيزاري جويم؛ نه جسم است و نه صورت، و نه محدود و هر چيز جز او مخلوق است، به محض اراده و خواست او موجود شود، بدون كلام و حركت خاطر و سخن زباني». [2] .


پاورقي

[1] وي از اعاظم ائمه كلام و از كياي اعلام است، و روايت از حضرات صادق و كاظم عليهماالسلام نموده و ثقه است و مدائحي بزرگ از اين دو امام همام درباره او روايت شده، شيخ طوسي رحمة الله گفته: هشام بن حكم از خواص آقا و سرور ما امام موسي عليه السلام است. و ذم مذكور در متن احتمالا مربوط به شخص نيست بلكه معتقدين به اين مطلب است، همچنان كه از شرح كافي بر مي آيد كه اين كلام منسوب به هشام بوده است، بنابراين نفرين گريبان معتقدين به اين مطلب را خواهد گرفت. (ر.ك: سبحاني، شيخ جعفر، كليات في علم الرجال، ص 418 و نيز معجم رجال الحديث 20: 297 رقم 13358).

[2] ر.ك: الكافي 1: 106 ح 7؛ شرح اصول كافي 3: 235؛ نورالبراهين 1: 257 ح 8.