بازگشت

نمونه اي از احاديث تربيتي امام كاظم


از حضرت امام موسي كاظم عليه السلام احاديث فراواني روايت شده است، به گوشه هائي از آن توجه كنيد:

- كفاره كارمندي و خدمت به سلطان ظالم، نيكي و احسان به برادران ايماني است.

- در موقعيتي كه ظلم و ستم بر حق و عدل غلبه دارد و حكومت عادلانه الهي جاري نيست، نبايد به حكومت شخص ديگري خوش گمان باشيد؛ مگر آنكه به نيكي و عدالت او ايمان داشته باشيد.

- ياري ضعيفان از بهترين صدقات است.

- هر كس در پي رياست باشد به مهلكه مي افتد، و هر كس خودبيني در دلش راه يابد، هلاك مي گردد.

- عقل هيچ كس كامل نمي شود مگر با داشتن اين صفات: كفر و شر از او دور باشد، خير و رشد از او تراوش نمايد، اضافه ي اموالش را ببخشد، زيادي كلامش را براي خودش نگه دارد، بهره اش از دنيا تنها قوت اندكي باشد، در طول زندگي از علم سير نشود، ذلت همراه خدا برايش بهتر از عزت با غير خدا باشد، تواضع را بهتر از بزرگ بيني ببيند، كار خوب و كم ديگران را زياد بيند و كار زياد و خوب خود را اندك بشمرد، خود را بدترين فرد، و ديگران را بهتر از خود بداند.

از احاديث بلند امام كاظم عليه السلام حديثي است كه هشام بن حكم روايت كرده است كه بيش از صد سطر، و حاوي نكات معرفتي - تربيتي فراوان است. محور اساسي آن ارزش عقل است كه به بخشي از اين روايت مفصل اشاره مي شود:

«اي هشام! خداوند بر مردم دو حجت قرار داده است: حجتي ظاهري و حجتي باطني. حجت ظاهري همان پيامبران و رسولان و امامان هستند و حجت باطني عقل است.

هر كس سه چيز را بر سه چيز مسلط كند، گويي به نابودي عقلش كمر بسته است: كسي كه با آرزوي بلند، نور انديشه اش را تاريك سازد، شكوفه هاي حكمتش را با سخنان اضافي و بي مورد از بين ببرد و با شهوات نفساني نور عبرت خود را خاموش نمايد. چنين كسي گويي از هواي نفس خود براي نابودي عقلش كمك گرفته، و هر كس عقلش را نابود سازد دين و دنيايش را از دست داده است.

نشانه عقل، صبر بر تنهايي است. پس هر كس عقل الهي داشته باشد، از اهل دنيا و مشتاقان به آن دوري مي گزيند و به آنچه نزد خداوند است علاقمند مي شود. خداوند نيز همراه تنهايي او و غناي فقر او و عزت بخش او خواهد بود.» [1] .


پاورقي

[1] اصول كافي ـ كتاب العقل باب 1 ح 12.