بازگشت

نفي حاكميت ستمگران


امام كاظم عليه السلام تنها به اثبات حاكميت حق نمي پردازد و به گستراندن حماسه حق، بسنده نمي كند. نفي باطل را نيز پيشه مي سازد و حاكميت ستم را افشا مي كند و لزوم برچيدن بساط جباران را نيز فرياد مي كند. احاديث لزوم مبارزه با ظلم و درافتادن با ستمگران و گستراندن حق، در ميان گفتار امام موسي بن جعفر عليه السلام از برجستگي شگفتي برخوردار است. دريغا كه اينك مجال عرضه آن همه حماسه هاي هيجان بار نيست.

آن مراقب خشمگين عليه فجايع بغداد و ستمهاي آن، آن مطهّر قرن هاروني، او كه در «اخلاق اجتماعي» و «تقواي حماسه»، اين خروش شورانگيز و خون آفرين را مي پراكند و گوش جامعه را با اين پند حماسي مي آكند كه: أي فلان! اتّق الله و قل الحقّ و إن كان فيه هلاكك فإنّ فيه نجاتك، أي فلان! اتّق الله و دع الباطل و إن كان فيه نجاتك، فإنّ فيه هلاكك.

آري اين امام و اين حماسه آفرين بزرگ هرگز از افشاگري عليه ستم و افشاي چهره جباران آرام نمي گيرد محمد بن منصور مي گويد:

در محضر امام عليه السلام بودم، درباره تفسير آيه ي «و إذا فعلوا فاحشة قالوا و وجَدنا عليها آباءنا و الله أمَرَنا بها قل إنّ الله لا يأمر بالفحشاء أتقولون علي الله ما لا تعلمون» (اعراف/28) پرسيدم، امام فرمود: «آيا مي نگري كه كسي بپندارد خداوند ما را به زنا و شراب و ديگر محارم امر مي كند؟!»

گفتم: نه! امام فرمود: «پس اين «فاحشه» كه مي گفتند خدا ما را بدان امر كرده است، چيست؟»

گفتم: خداوند و وليّ او دانايند، امام فرمود: «اين از پيشوايان ستمگر است. آنان چنان ادعا مي كردند و به پندارها مي دادند كه خداوند به اطاعت از آنان امر كرده است، خداوند سخن آنان را رد مي كند و ما را آگاهاند كه آنان به خداوند دروغ مي بندند و اين پندار واهي را «فاحشه» مي نامد.»

اين كلام بلند و تفسير ناب را اگر در محيط آكنده از تزوير آن روز بنگريم و دريابيم كه دستگاه ها، دهها محدّث و مفسّر را براي توجيه اعمال فسادگستران كاخ بغداد به آباديها و شهرها گسيل مي داشت تا اطاعت از حاكمان جبّار را امر الهي جلوه دهند، به عمق كلام امام و عظمت حماسه آن بزرگوار پي مي بريم و مي دانيم كه تفسير واقعي كلام الهي در نزد چه كسي و از آنِ كيست؟

امام عليه السلام از يك سوي به نگرش تحريفگرانه دستگاه از قرآن توجه مي دهد و از سوي ديگر، حاكميت جبّاران را مصداق «فاحشه» معرفي مي كند و بالاخره موضع صريح قرآن را در قالب تفسيري بدين سان شورانگيز در مقابل حاكميت آنان روشن مي كند.

امام عليه السلام در تفسير ديگر از آيتي ديگر، به فرجام اين غاصبان مي پردازد و با چهره نگاريِ تنبّه آفريني از آنان، حاكمان ستمگري را كه بر علي و فرزندانش ستم روا داشتند «فجّار» معرفي كرده، جايگاه آنها را «سجّين» اعلام مي كند.

ابن شهر آشوب در كتاب گرانقدر مناقب آل ابي طالب آورده اند كه امام موسي عليه اسلام در تفسير آيه ي «كلّا إنّ كتاب الفجّار لفي سجّين» (مطفّفين/7) فرمود:

الذين فجروا في حقّ الأئمّة عليهم السلام و اعتدوا عليهم؛

آن فاجران كه نامه عمل آنان در «سجّين» و سرنوشتشان در «سجّين» است، كساني هستند كه به حق امامان عليهم السلام تجاوز كردند و بر آنان ستم روا داشتند.