ابوالحكم هشام، فرزند حكم بغدادي كندي، مولا و سرور بني شيبان، از كساني است كه بزرگان شيعه بر اطمينان و بزرگي موقعيت و والا بودن مقامش نزد ائمه عليهم السلام اتفاق نظر دادند. و او بحث هاي بسياري با مخالفان در اصول عقايد و دانش هاي ديگر داشته است. با امام صادق عليه السلام و بعد از او امام كاظم عليه السلام و بعد امام رضا عليه السلام همراه بود. و در سال 179 ه در كوفه وفات كرده است. [1] و تاريخ نگاران روايت كرده اند كه: او را دانش بسياري داشت و در علوم فلسفه، خداشناسي و امامت و اعتقادات تبحر فراواني داشت و براي او تعداد سي كتاب ذكر شده است. [2] .

اين نگاهي كوتاه بود به دوران بحث هاي علمي امام و معروفترين شاگردان و فقيهاني، كه با دست حضرتش تربيت شده اند و از او دانش و معرفت فراگرفته اند و افرادي كه ملازم آن حضرت بوده و از او علم كسب كرده اند و از خرمن دانش هاي او و بسياري ديگر از معلومات آن امام عليه السلام توشه برداشته اند.

در اين باره سيد، فرزند طاووس، نقل كرده است كه: ياران امام و نزديكانش در محفل ايشان حاضر شدند و در آستين هاي لباس خود صفحه ها و لوح هايي از جنس آنبوس و چوب سرمه كش داشتند. و زماني كه آن حضرت كلمه اي را مي فرمود يا در مورد مطلبي كه اتفاق افتاده فتوي و حكمي مي داد، آنان شروع به نوشتن آن



[ صفحه 34]



مي كردند. [3] .