بسم الله الرحمن الرحيم

در بررسي و مطالعه وقايع تاريخي نبايد حوادث گذشته ي تاريخي را اتفاقات و حوادثي ناگهاني بدانيم كه وقايع تاريخي هيچگاه رويدادهاي مرده اي نيست كه در گذشته واقع شده و اكنون ديگر بر زندگي ما اثري ندارد. و به تعبيري نبايد وقايع گذشته به صورت تاريخ بي جان و بي روحي تصور كنيم. بلكه بايد تاريخ گذشته را تأثيرگذار بر حال و آينده بدانيم و اين را قبول داشته باشيم كه ممكن است آن وقايع و حوادث، امكان وقوعش و تكرارش در زمان حال و آينده وجود دارد. و به همين علت است كه قرآن مجيد و ائمه ي معصومين عليهم السلام نسبت به تاريخ تأكيد خاصي دارند به طوري كه خداوند در قرآن مجيد در طرح مسائل خود بسيار به تاريخ استناد فرموده است و در ضمن بازگو كردن تاريخ گذشتگان سنت هاي آفرينش را به همراه آن وقايع بيان فرموده است. و بنابر آنچه كه اعتقاد ماست و خود قرآن به آن معترف است كه هميشه قرآن زنده است و تا روز قيامت تر و تازه مي ماند و براي هدايت تمام مردم است و يكي از راههاي هدايت قرآن مجيد همين مسائل تاريخي گذشته است. اگر مسائل تاريخي را منحصرا اتفاقي بدانيم كه در گذشته روي داده است و ارتباطي با حال و آينده ي ما ندارد اين ديدگاه و بينش قرآني در اين مورد منافات دارد. اگر چنانچه قرآن مجيد تاريخ گذشته را بيان فرموده اند براي خاطر سازندگي آينده ي بشريت بوده است.



[ صفحه 8]



قرآن مجيد بيشتر به آن دسته از قوانين اساسي يا سنت هاي جهان خلقت اشاره مي كند كه در پيش راندن نوع انسان به سوي سرمنزل كمال به كار مي آيد. تأكيد و اصرار قرآن مجيد به مطالعه ي حوادث تاريخي به منظور شناخت و پي بردن به علل سقوط تمدنها و انهدام اقوام و ملل و كيفيت بروز انقلابات و تحولات تاريخي و همچنين به منظور عبرت گرفتن و درس گرفتن و به كار بستن قوانين تاريخي و پيروي از سنت هاي تغيير ناپذير آن است.

ما بايد با تجزيه و تحليل تحولات اجتماعي، اقتصادي و سياسي كه از ابتداي ظهور اسلام تا كنون در سرزمينهاي اسلام رخ داده است و يافتن علل شكست مسلمين و علل انحطاط مسلمانها و ناكامي مسلمين در حركات خود بسيار دقت به خرج دهيم و تاريخ را بررسي كنيم. ما بر آن شديم در حد توانايي خود مختصري از تاريخ دوران ائمه ي معصومين عليهم السلام را مورد بررسي قرار دهيم.

و در اين كتاب دوران امام صادق عليه السلام و امام كاظم عليه السلام را مورد بررسي قرار داده ايم اميد است كه رضايت خداوند بزرگ را جلب كرده باشيم و مورد عنايت جانشينش قرار گيريم.

قم - سيد محمد حسن موسوي كاشاني



[ صفحه 165]