گروه كثيري از بزرگان، دانشمندان و راويان حديث، از كساني كه در دانشگاه بزرگ امام صادق عليه السلام تحصيل مي كردند، هنگام اقامت حضرت موسي بن جعفر عليه السلام در مدينه پيرامون آن حضرت گرد آمدند و ايشان با توانائي و نيروي بسيار، مسائل فقهي و احكام اسلام را ابراز مي فرمودند. مجموعه هاي بسيار از احكام اسلامي به آن حضرت منصوب است كه در باب حديث و فقه تدوين شده است.

سيد بن طاووس چنين روايت كرده است كه ياران و نزديكان امام موسي عليه السلام در مجلس آن حضرت حاضر مي شدند و لوحه هاي آبنوس در آستينها داشتند. هرگاه آن حضرت عليه السلام كلمه اي مي فرمود يا در موردي حكمي مي فرمودند، به ثبت آن مبادرت مي كردند. [1] .

حضرت موسي بن جعفر عليه السلام در ابتداء همان راهي را پيمود كه امام صادق عليه السلام آن راه را هموار نموده بود. امام صادق عليه السلام ياران مخلص بسياري را دور خود جمع فرموده بود. و اين شاگردان اكنون در سراسر مملكت پخش بودند و حضرت موسي



[ صفحه 176]



بن جعفر عليه السلام همه ي آنها را جمع و جور كرد و به همه ي آنها سر و سامان بخشيد. آن حضرت در زمان «منصور» و «مهدي» و «هادي» نسبتا آزاد بود ولي گاهي زحماتي را براي ايشان ايجاد مي كردند. اما در زمان هارون سختگيري زياد شد. آري حضرت موسي بن جعفر عليه السلام راه امام صادق عليه السلام را دنبال كرد تا آنكه گروه كثيري از بزرگان، دانشمندان و راويان حديث، در مدينه پيرامون ايشان گرد آمدند.

آن حضرت در راه سازماندهي شاگردان پدر بزرگوارشان كه در سراسر مملكت پراكنده بودند، اهتمام زيادي را به خرج دادند تا جائي كه دشمن در صدد پيدا كردن افراد مرتبط با امام بود. مأموران حكومت در آن وقت كوشيدند كه آن افراد و اسامي آنها را به دست آورند، اما نتوانستند. كار اين افراد، كه رهبري آنها به دست امام عليه السلام بود، به جائي رسيد كه به صورت نيروئي بزرگ درآمدند. شاهد اين مطلب سخن امام رضا عليه السلام است كه بعد از گذشت زماني از اين دوره فرمود پدرم مي فرمودند: «من كه در مدينه بودم دست خطم در سراسر مملكت اجرا مي شد.»