اين زيد را زيدالنار مي گفتند، علت اينكه او را زيدالنار گفتند اين بود: در ايام ابوالسرايا كه طالبيين خروج كردند زيد به بصره رفت و خانه هاي بني عباس را در بصره سوزانيد. موقعي كه ابوالسرايا كشته شد و اركان طالبيين متزلزل شدند زيد را گرفتند و نزد مأمون كه در مرو بود فرستادند. مأمون



[ صفحه 92]



زيد را به امام رضا عليه السلام بخشيد. زيد تا زمان متوكل زنده بود بلكه زمان منتصر را هم درك كرد.

در كتاب عمدة الطالب مي نگارد: در آن موقعي كه زيدالنار خانه هاي اهل بصره و نخلستان هاشان را آتش زد حسن بن سهل با زيد جنگ كرد و او را مغلوب نمود، آنگاه زيد را دست بسته نزد مأمون كه در مرو بود روانه كرد، مأمون هم از جرائم زيد صرف نظر كرد و او را به حضور امام رضا فرستاد.

حضرت علي بن موسي الرضا عليه السلام قسم خورد كه با زيد ابدا تكلم نكند.

ابن بابويه در كتاب معاني الاخبار از قول حسن بن موسي مي نويسد: كه گفت: من در خراسان در مجلس حضرت علي بن موسي الرضا عليه السلام بودم و زيد بن موسي (كه برادر امام رضا باشد) نيز در آن مجلس حضور داشت.

زيد متوجه اهل مجلس شد و بنا كرد به فحزيه كردن كه ما چنين و چنانيم.

حضرت امام رضا عليه السلام در آن مجلس با عده ي ديگري گفتگو مي كرد. همين كه امام رضا مقاله ي زيد را شنيد متوجه زيد شد و به او فرمود:

اغرك قول بقالي الكوفة ان فاطمة احصنت فرجها فحرم الله ذريتها علي النار؟!

يعني تو به قول بقال هاي كوفه مغرور شدي كه فاطمه عليها السلام... و خدا آتش جهنم را بر فرزندان او حرام كرده؟! به خدا قسم كه اين موضوع به خصوص حسن و حسين عليهماالسلام و فرزنداني كه از بطن فاطمه باشند گفته شده.



[ صفحه 93]



موسي بن جعفر خدا را اطاعت كند، صائم النهار و قائم الليل باشد، تو خدا را معصيت كني و فرداي قيامت با يكديگر مساوي باشيد؟ يا اينكه تو پيش خدا از آن حضرت عزيزتر باشي؟! در صورتي كه حضرت علي بن الحسين مي فرمايد:

لمحسننا كفلان من الاجر و لمسيئنا ضعفان من العذاب؟

يعني براي (يك عمل خير) نيكوكار ما خانواده دو اجر وبراي (يك كار گناه) ما خانواده دو عذاب خواهد بود.

حسن بن موسي مي گويد: امام رضا عليه السلام متوجه من شد و فرمود: شما اين آيه را چگونه قرائت مي كنيد؟:

قال يا نوح انه ليس من اهلك انه عمل غير صالح [1] .

گفتم: بعضي از مردم مي خوانند:

انه عمل غير صالح.

بعضي هم مي خوانند:

انه عمل غير صالح.

(بنابر قرائت اول معني آيه اين مي شود كه پسر حضرت نوح فرزند آن حضرت بوده ولي معصيت كار بوده و بنابر قرائت دوم معني آيه اين مي شود كه پسر حضرت نوح فرزند آن حضرت نبوده)



[ صفحه 94]



امام رضا عليه السلام فرمود: ابدا اين طور (كه مردم مي گويند) نيست بلكه آن پسر، پسر نوح بوده ولي چون خدا را معصيت كرد خداي قهار هم او را از پدرش ندانست.

همين طور هم كسي كه از ما خانواده خدا را اطاعت نكند از ما نخواهد بود و تو (اي زيد!) وقتي كه خدا را اطاعت كني از ما خواهي بود. در روايت ديگر است كه زيد گفت:

انا اخوك و ابن ابيك.

يعني من هم برادر و پسر پدر تو هستم.

امام رضا در جوابش فرمود: تو موقعي برادر من هستي كه خدا را اطاعت كني.

علامه ي مجلسي در بحار مي نويسد: زيد بن موسي بن جعفر در سامراء از دنيا رفت. در كتاب عمدة الطالب مي نويسد: مأمون زيد را مسموم كرد. قبر زيد بن موسي عليه السلام در مرو است.