افضل دختران حضرت موسي بن جعفر عليه السلام سيده ي جليله فاطمه ي معصومه عليهاالسلام است كه قبر شريفش در شهر قم مي باشد. قبر آن بي بي داراي ضريح، قبه ي رفيع، صحنهاي متعدد، خدمتگذاران بسيار و موقوفات است، قبر اين بانوي بزرگوار باعث روشني چشم اهل قم و پناهگاه عموم مردم مي باشد.

در هر سالي جمعيت هاي زيادي از شهرهاي دور به عزم زيارت قبر اين مخدره حركت مي كنند تا بعد از تحمل مشقت هاي مسافرت از زيارت قبر حضرت معصومه سلام الله عليها برخوردار شوند.

نگارنده گويد: فقير چندين مرتبه براي روا شدن حاجت خود از تهران براي زيارت حضرت معصومه عليهاالسلام به قم مشرف شدم و از پيشگاه با عظمت حضرت معصومه تقاضا كردم كه قضاء حوائج مرا از خداي تعالي بخواهد و لله الحمد كه خدا به وسيله ي اين بانوي جليله همه ي حوائجم را روا كرد.

علامه ي مجلسي راجع به آمدن حضرت معصومه در قم از تاريخ قم از قول بزرگان اهل قم روايت مي كند كه مأمون در سال (200) هجري حضرت امام رضا را براي ولايت عهد از مدينه به مرو طلبيد و آن بزرگوار به جانب مرو آمد يك سال بعد از اين جريان بود كه حضرت معصومه عليهاالسلام براي زيارت حضرت



[ صفحه 96]



رضا از مدينه طيبه به جانب مرو حركت نمود.

همين كه به ساوه ي قم رسيد مريضه شد. پرسيد از اينجا تا قم چقدر راه است؟ گفتند: ده فرسخ، به خادم خود دستور داد كه مرا به قم ببر! خادم آن حضرت را به قم آورد و در خانه ي موسي ابن خزرج بن سعد وارد شد.

قول اصح اين است كه چون خبر آمدن آن حضرت به آل سعد رسيد همگي متفق شدند كه به استقبال آن مخدره بيرون روند و از آن حضرت خواهش نمايند تا در قم تشريف بياورد؟ وقتي كه به حضور آن بي بي رسيدند، موسي بن خزرج بر همه ي آنان سبقت گرفت و مهار ناقه ي آن بانوي محترمه را كشيد تا وارد قم شدند، موسي بن خزرج آن سيده ي جليله را در منزل خود جاي داد.

حضرت معصومه سلام الله عليها مدت هفده روز در خانه ي موسي بن خزرج زنده بود و بعد از آن از دنيا رفت. موقعي كه آن حضرت از دنيا به رحمت خدا پيوست جنازه ي او را غسل دادند، كفن كردند و در زمين بابلان: همانجا كه فعلا مقبره ي آن حضرت است و در آن موقع ملك موسي بن خزرج بود به خاك سپردند.

صاحب تاريخ قم مي گويد: حسين بن علي بن بابويه از محمد بن حسن بن وليد براي من نقل كرد: موقعي كه حضرت فاطمه ي معصومه عليهاالسلام از دنيا رحلت كرد جنازه ي او را غسل دادند، كفن كردند، جنازه ي آن حضرت را به جانب بابلان بردند، جنازه را نزديك آن سردابي نهادند كه براي آن مخدره كنده بودند، آل سعد با يكديگر مشورت كردند



[ صفحه 97]



كه چه كسي وارد سرداب شود و جنازه ي آن بي بي را دفن نمايد؟

پس از اين گفتگوها اين طور تصميم گرفتند، آن خادم سالخورده ي خودشان را كه نامش قادر بود و بسيار مرد نيكوكاري به شمار مي رفت متصدي دفن حضرت معصومه نمايند، همين كه سراغ آن خادم فرستادند ديدند دو نفر سوار كه دهان و صورت هاي خود را پوشيده بودند از جانب رمله (زمين ريگزار) پيدا شدند. همين كه نزديك جنازه ي آن حضرت رسيدند پياده شدند و بر جنازه ي حضرت معصومه نماز خواندند، پس از خواندن نماز داخل سرداب شدند و جنازه را دفن نمودند، بعد از دفن جنازه بيرون آمدند سوار شدند و رفتند، كسي نفهميد ايشان كه بودند!!

بنا به روايت اول موسي بن خزرج بالاي قبر حضرت معصومه سقفي از بوريا بنا كرد تا آن موقعي كه حضرت زينب دختر امام محمدتقي عليه السلام قبه اي بالاي قبر حضرت معصومه بنا كرد. محراب نماز حضرت معصومه هنوز در خانه ي موسي بن خزرج موجود است.

محدث قمي مي فرمايد: آن محراب مبارك در زمان فعلي ما در ميدان معروف به ستي موجود است. كلمه ي ستي به معني خانم و بي بي است.

در بقعه ي حضرت معصومه عده اي از دختران فاطميه و سادات رضائيه مدفونند، از قبيل: زينب، ام محمد، ميمونه كه دختران حضرت امام محمدتقي عليه السلام هستند و...

صاحب كتاب منتخب التواريخ از كتاب روح و ريحان نقل



[ صفحه 98]



مي كند: بنياد گنبد مطهر حضرت معصومه در سنه ي (529) هجري به دستور شاد بيگم كه دختر عماد بيگ بود خاتمه يافت.

طلاي حرم مطهر حضرت معصومه، بناي مدرسه ي فيضيه، سنگهاي مرمر دور ضريح و در طلاي حرم مطهر از مرحوم فتحعلي شاه است، اين خدمت ها را فتحعلي شاه در سنه ي (1213) انجام داد، گوي كوچكي كه مكلل به جواهر است و در بالاي سر آويخته شده و ميان آن شده هاي مرواريد قيمتي است با زنجير طلا و قنديلهاي طلا و نقره از مرحوم فتحعلي شاه است.

مي گويند: اين رباعي را فتحعلي شاه سروده:



خاقانم و يك جهان گناه آوردم

در حضرت معصومه پناه آوردم



مهر نبي و حب علي را يا رب

بر درگه كبريائيت گواه آوردم



و له ايضا



خاقانم و وامانده زديهيم و كلاه

ز او رنگ خلافت شده دستم كوتاه



اندر حرمت بمسكنت جسته پناه

يا فاطمة اشفعي لنا عندالله.



در تاريخ قم مي نويسد: شاه اسماعيل صفوي در سنه ي (925) گنبد مطهر حضرت معصومه را خراب كرد و اين قبه را بنا كرد كه فعلا موجود است.

آينه كاري ميان روضه ي مطهره از بناهاي مرحوم فتحعلي شاه است كه در سنه ي (1245) هجري به دستياري كيكاوس ميرزا پسر خاقان شروع شد و در زمان محمد شاه در سنه ي (1251)



[ صفحه 99]



به پايان رسيد، صحن زنانه كه فعلا صحن موزه است از بناءهاي شاه عباس ثاني است.

آنچه جواهر و آلات از پادشاهان صفويه و قبل از آنان در خزانه ي مبارك حضرت معصومه بود محمود و اشرف افغان در زمان سلطنت خود همه را بردند.

ايوان روضه ي مطهره كه طرف صحن كهنه است از بناءهاي شاه اسماعيل صفوي است كه آن را در سنه ي (925) بنا نموده.

آن دو مناره اي كه در دو طرف ايوان بنا شده و بالاي آنها گلدسته قرار دارد از بناءهاي شهاب الملك حسين خان شاهسون است كه در سال (1285) هجري بنا نموده.

صحن كهنه از بناهاي شاه اسماعيل صفوي بود. مرحوم فتحعلي شاه آن را خراب كرد و توسعه داد، آب انباري بنا كرد و در آن را در ميان صحن مقدس باز كرد و...

اين رباعي را به مرحوم فتحعلي شاه نسبت مي دهند:



خواهي كه خجل ز اهل محشر نشوي

وز كرده ي خويشتن مكدر نشوي



تا جان به تن و تن به جهانت باقي است

يك لحظه جدا ز خاك اين در نشوي.