پول ها و اموال زيادي كه به دربار هارون سرازير مي شد به جاي آن كه در عمران و آبادي كشور پهناور اسلامي و رفع نيازهاي عمومي و تأمين و گسترش عدالت اجتماعي صرف شود، بيشتر در راه ارضاي تمايلات شخصي خليفه و زندگي مجلل و اشرافي او و بستگان و درباريانش صرف مي شد و براي توده هاي مردم جز محروميت و فشار و تنگدستي ثمره اي نداشت.

قصر خلدي كه هارون در آن زندگي مي كرد و مردم آن را به بهشت برين كه خداوند به مؤمنان و پرهيزكاران وعده داده است، تشبيه مي كردند و نيز كاخ ديگرش به نام «دارالسلام» كه نهرها از ميان آن جاري بود و... همه از مظاهر تجمل پرستي اين خليفه ي عباسي است.

هارون به پاس خدماتي كه برمكيان براي به قدرت رسيدن وي انجام دادند، در روزهاي نخست خلافت خود «يحيي برمكي» را به وزارت برگزيد و همه ي اختيارات را به او تفويض كرد و گفت: تمامي امور رعيت را به تو واگذار كردم، هر گونه صلاح مي داني حكومت كن. سپس به عنوان پشتوانه ي اين اختيارات تام، انگشتري خود را كه عنوان مهر سلطنتي را داشت به وي داد، و بدين ترتيب براي عياشي و پرداختن به لهو و لعب فراغت بيشتري پيدا كرد. كنيزان زيباروي [1] ، نوازندگان، خوانندگان و موسيقي دانان زبده در



[ صفحه 105]



دربار سلطنتي بيشتر اوقات هارون را به خود مشغول ساخته بودند.

هارون به شاعري به نام «اشجع» به ازاي مديحه اي يك ميليون درهم داد. [2] «ابوالعتاهيه» شاعر و «ابراهيم موصلي» [3] نوازنده با خواندن چند بيت شعر و ساز و آواز، هر كدام صد هزار درهم و صد دست لباس از خليفه صله گرفتند. [4] ابن كثير مي نويسد:

«روزي همه كنيزان دربار در حضور هارون به آوازه خواني و رقص پرداختند. خليفه به وجد و طرب آمد و دستور داد مبلغ زيادي پول بر سر آنها نثار كنند. پول نثار شده به قدري زياد بود كه نصيب هر يك از كنيزان بيش از سه هزار درهم شد.» [5] .

وي در مجلسي ديگر، به ازاي آن كه «اسماعيل بن صالح» او را به طرب آورده بود، فرمانروايي مصر را به وي بخشيد. [6] .

مظهر ديگر تجمل گرايي هارون خوراك و پوشاك وي و بستگان و درباريانش بود. خرج سفره او در هر روز بالغ بر ده هزار درهم مي شد و گاه تا سي نوع غذا بر سر سفره اش حاضر مي كردند. [7] .