از جمله محورهاي مهم فعاليت هاي سياسي، فرهنگي و اقتصادي امام كاظم (ع) رهبري تشكيلات مخفي شيعه و نظارت بر پايگاه هاي مردمي و تقويت و پشتيباني آنها بود.

در تاريخ زندگاني امام صادق (ع) اشاره كرديم كه [1] جمع شيعه پس از رحلت پيامبر (ص) به رغم توطئه ها و مخالفت هاي فراواني كه از سوي حكمرانان اموي و عباسي عليه موجوديت آن صورت گرفت توانست هويت خود را حفظ كند و مرحله به مرحله پيش رود تا جايي كه تعداد انگشت شمار و محدود آن در آغاز دوران امامت امام سجاد (ع) در عصر امام صادق (ع) به جمعيتي انبوه و متشكل افزايش پيدا كرده بود، و اين نبود جز در سايه ي تلاش ها و تدبيرهاي حكيمانه ي امامان (ع) و رهبري و نظارت مستقيم آن بزرگوران بر اعمال و افكار شيعيان.

پيشواي هفتم (ع) به اين رسالت مهم عنايتي ويژه داشت؛ چه آن كه مي ديد جمع انبوه شيعه چه در دوران پاياني زمامداري منصور و چه در دوران خلفاي بعدي، از سوي حكمرانان، بيشترين فشار و اذيت و آزار را متحمل مي شوند و چنانچه رهبري و نظارت مستقيم آن حضرت بر اين جمع مظلوم و مطرود حكومت و تغذيه ي فكري و پشتيباني سياسي و اقتصادي از ايشان نبود، چه با تلاش هاي نياكانش در گردآوري و تشكل آنان هدر مي رفت و جمعشان پراكنده مي گشت. نمودارهاي برجسته اين محور از تلاش هاي امام كاظم (ع) را در زير مرور مي كنيم.



[ صفحه 176]