امام كاظم (ع) نه تنها براي رفع گرفتاري هاي موجود شيعيان تلاش مي كرد، بلكه گاهي از حوادث ناگواري كه در آينده ممكن بود براي آنان پيش بيايد جلوگيري مي نمود كه در اينجا به دو نمونه اشاره مي كنيم.

- امام كاظم (ع) براي ابراهيم بن عبدالحميد نوشت: از خانه ات به خانه ي ديگر منتقل شو. ابراهيم در آغاز از شنيدن اين خبر اندوهگين شد؛ چون خانه اش بين بازار و مسجد و در جاي مناسبي بود.

با خودداري ابراهيم از جابه جايي، پيك امام (ع) دوباره نزد او آمد و از وي خواست خانه را ترك كند. ولي او همچنان بود كه پيك براي بار سوم آمد و همان دستور را با تأكيد به وي ابلاغ كرد.

ابراهيم به فكر جابه جايي افتاد. منزلي را پيدا كرد و بدانجا منتقل شد. به محض انتقال، منزل قبلي اش فرو ريخت و ويران گشت. [1] .

- ابراهيم بن عبدالحميد به طرف محله ي قبا مي رفت تا طبق معمول هر ساله خرماي باغ هاي آنجا را خريداري كند كه در ميان راه با موسي بن جعفر (ع) ديدار كرد. امام پس از آگاهي از هدف او به وي فرمود: آيا از شر آفت ملخ خيالتان آسوده است؟

ابراهيم با شنيدن اين هشدار، از تصميم خود بازگشت. با گذشت پنج روز از اين ماجرا حمله ي ملخ ها آغاز شد، چندان كه همه آنچه را كه در نخلستان ها بود خوردند. [2] .

اين بود نمونه هايي از تلاش ها و كوشش هاي امام كاظم (ع) در ارتباط با شيعيان. البته موارد ديگري نيز در منابع تاريخي و حديثي ذكر شده كه از حوصله ي اين سلسله درسها بيرون است. مطالعه و تأمل در مجموع اين فعاليت ها نشان دهنده ي عنايت و توجه خاص موسي بن جعفر (ع) به



[ صفحه 183]



امور مربوط به شيعيان است. نكته ي در خور تأمل در اين داستان ها بهره گيري امام (ع) از ابزار و امكانات مختلف براي دستيابي به اين هدف مهم است. حتي جايي كه لازم بود خود آن حضرت شخصاً اقدام مي كرد و اين درس بسيار بزرگي است براي همه ي مسؤولان و دست اندركاران نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران. در شرايطي كه موسي بن جعفر (ع) با آن همه محدوديت ها و اعمال فشارها از سوي حاكمان عباسي، آن عنايت ويژه را به ياران و پيروان خود داشت، مسؤولان ما كه به بركت انقلاب اسلامي بحمدالله دستشان باز و امكاناتشان فراوان است مي بايد عنايت بيشتري به اين مهم داشته باشند آنگونه كه بحمدالله دارند.



[ صفحه 184]



خلاصه

از جمله محورهاي مهم فعاليت هاي امام كاظم (ع) رهبري تشكيلات سياسي شيعه و نظارت بر عملكرد ايشان و تقويت و پشتيباني آنان بود.

در بخش رهبري تشكيلات سياسي، شواهد و قرائن فراواني در زندگي امام (ع) و شيعيان اثبات كننده اين محور مهم كاري آن حضرت است كه در درس به پاره اي از آنها اشاره شده است.

عناوين ديگر محورهاي فعاليتي امام (ع) در ارتباط با شيعيان عبارت است از:

1- نظارت بر عملكرد شيعيان و تذكر لغزش هاي آنان.

2- كمك هاي مالي و اقتصادي به آنان.

3- حل مشكلات و گرفتاري هاي شيعيان.

4- وساطت براي شيعيان به منظور برآوردن حاجاتشان.

5- آگاه كردن آنان از حوادث ناگوار آينده.

تأمل در اين محورها عنايت ويژه موسي بن جعفر (ع) را به امور مربوط به شيعيان در آن شرايط سخت سياسي و اقتصادي نشان مي دهد.

پرسش

1- تشكل سياسي شيعه پس از رحلت پيامبر (ص) مرهون چه عاملي بود؟

2- چه دليلي براي رهبري تشكيلات سياسي شيعه در زمان موسي بن جعفر (ع) توسط آن حضرت وجود دارد؟

3- موسي بن جعفر (ع) چگونه بر عملكرد شيعيان نظارت داشت؟

4- آيا كمك هاي اقتصادي موسي بن جعفر (ع) به شيعيان صرفاً جنبه ي اخلاقي داشت؟

5- به يك مورد از رفع گرفتاري هاي شيعيان توسط موسي بن جعفر (ع) اشاره كنيد.

6- مطالعه سيره امام كاظم (ع) در اين درس چه نكته ي مهمي به ما مي آموزد؟



[ صفحه 185]