يكي از عوامل مهم دستگيري امام (ع) توسط هارون برخوردهاي حاد و اعتراض آميز امام كاظم (ع) با سياست هاي دستگاه خلافت و شخص هارون است. امام (ع) هر چند فعاليت هاي بنيادي سياسي خود را پنهاني و در پوشش «تقيه» انجام مي داد، ليكن در بعضي موارد مصلحت ايجاب مي كرد كه بي پرده سخن بگويد و حقايق را براي مردم روشن كند تا همگان موضع امامت را در ارتباط با مسائل اساسي جامعه بدانند و به گمراهي نيفتند.

مورخان و محدثان در بسياري از موارد پس از نقل برخوردهاي امام (ع) با هارون مي افزايند: اين برخورد و سخن امام (ع) خشم هارون را برانگيخت و او را وادار به عكس العمل كرد. [1] .

امام كاظم (ع) حتي در سخت ترين شرايط سياسي و هنگامي كه در سياهچال هاي هارون به سر مي برد، همچنان بر موضع منفي خود نسبت به دستگاه خلافت عباسي و شخص هارون، پاي مي فشرد. به عنوان نمونه مي توان از نامه تند و هشداردهنده آن حضرت به هارون در دوران زندان نام برد. مضمون اين نامه چنين است:

«(اي هارون!) هيچ روزي بر من در بلا و گرفتاري نمي گذرد مگر آن كه تو آن روز را در خوشي و عيش سپري مي كني تا زماني كه ما و شما روزي را بگذرانيم كه پاياني ندارد و در آن روز اهل باطل زيان مي بينند.»

طبيعي بود اين موضعگيري هاي حاد - كه در زندگي سياسي پيشواي هفتم (ع) كم نبود و ما به مواردي از آنها اشاره كرديم - خشم هارون را برانگيزد و او را - كه از يك سو دل به خلافت بسته بود و جز حكومت و رياست به چيزي نمي انديشيد و از سوي ديگر، دشمن



[ صفحه 213]



سرسخت آل علي (ع) بود و تصميم جدي بر نابودي همه آنان داشت - وادار به عكس العمل كند.