بدون شك، بهترين و شيرين ترين لحظات زندگي امام كاظم (ع) لحظاتي بود كه با خداوند خلوت مي كرد و سر بر آستان او مي ساييد؛ در پيشگاهش به نماز مي ايستاد، يا به مناجات و دعا مشغول مي شد و يا با قرآن انس داشت.



[ صفحه 26]



پيشواي هفتم (ع) بيشتر اوقات را به نماز و سجده هاي طولاني سپري مي كرد. كمتر شبي در عمرش گذشت كه سر بر بالين آسايش بگذارد و در رختخواب بخوابد. گاه سر شب به مسجد پيامبر (ص) مي رفت و به سجده مي افتاد و تا اذان صبح در سجده عرضه مي داشت:

«عظم الذنب من عندي، فليحسن العفو من عندك، يا اهل التقوي و المغفرة» [1] .

گناه من بس بزرگ است، پس مي بايد عفو نيز بزرگ و نيكو باشد.اي آن كه اهل تقوا و آمرزشي.

عبادت آن بزرگوار به حدي فزون و چشمگير بود كه به «عبد صالح» و «زين المتهجدين» ملقب گشت. ابن شهر آشوب از يوناني نقل مي كند:

«موسي بن جعفر (ع) متجاوز از ده سال، هر روز پس از طلوع آفتاب تا هنگام ظهر در سجده بود. قرآن را با آهنگي زيبا تلاوت مي كرد و در هنگام تلاوت آن محزون مي شد؛ شنوندگان نيز از آهنگ تلاوت او به گريه مي افتادند. از خوف خدا اشك مي ريخت، چندان كه محاسن شريفش از اشك ديدگانش تر مي شد.» [2] .

هنگامي كه به دستور هارون الرشيد به زندان افتاد همواره چنين دعا مي كرد:

«اللهم انك تعلم اني كنت اسألك ان تفرغني لعبادتك اللهم و قد فعلت فلك الحمد» [3] .

بار خدايا! تو خود مي داني كه من مدتها بود از تو جاي خلوتي مي خواستم كه با فراغت تو را عبادت كنم؛ اينك كه خواسته ام را برآوردي تو را سپاسگزارم.

هنگام دعا و مناجات مكرر عرضه مي داشت:

«اللهم اني اسألك الراحة عند الموت و العفو عند الحساب» [4] .

پروردگارا! از تو آسايش هنگام مرگ و عفو و گذشت هنگام حساب را خواستارم.

سيد بن طاووس، زيارتي براي امام كاظم (ع) نقل كرده كه فرازهايي از آن بيانگر مقام



[ صفحه 27]



عبوديت و شب زنده داري اين عبد صالح پروردگار است:

«اللهم صل علي موسي بن جعفر... الذي كان يحيي الليل بالسهر الي السحر بمواصلة الاستغفار، حليف السجدة الطويلة، و الدموع الغزيرة، و المناجاة الكثيرة، و الضراعات المتصلة» [5] .

درود بر موسي بن جعفر (ع)، آن كه شب را تا سپيده دم با عبادت و استغفار پياپي زنده مي داشت، هم پيمان سجده و گريه هاي سرشار و مناجات بسيار و ناله و زاري پيوسته بود.

هارون الرشيد، سرسخت ترين دشمن موسي بن جعفر (ع) به مقام عبادي آن گرامي اعتراف كرده است: زماني كه آن حضرت را در زندان ربيع افكند از فراز قصر پارچه اي را مي ديد كه در گوشه اي از زندان افكنده شده و جابه جا نمي شود. با تعجب از ربيع پرسيد: اين پارچه چيست كه من هر روز آن را در گوشه ي زندان مي بينم؟ گفت: آن پارچه نيست، بلكه موسي بن جعفر است كه يك سجده اش از بعد از طلوع خورشيد تا ظهر به درازا مي كشد. هارون از اين سخن مبهوت شد و گفت: همانا اين مرد از راهبان بني هاشم است. [6] .

امام كاظم (ع) بيشتر روزها را روزه مي داشت و روشش چنين بود كه پس از نماز مغرب افطار مي كرد. [7] .