براي شناخت امام دو راه كلي وجود دارد: نخست، نصوص و تصريحاتي كه از سوي پيامبر (ص) و امامان پيشين درباره ي هر يك از امامان وجود دارد؛ و ديگر، خصوصيات و شايستگي هاي ويژه اي كه در امام معصوم است. اين دو راه در روايات نيز مورد اشاره قرار گرفته است. ابوبصير از امام كاظم (ع) درباره ي راه هاي شناخت امام سؤال كرد. حضرت به تصريح امام پيشين و كمالات نفساني و كرامات خود امام (ع) اشاره كرد و با ارائه ي نمونه اي از اين كرامات [1] از سوي خود براي ابوبصير، بر اهميت و جايگاه ممتاز اين نشان تأكيد ورزيد. [2] .

درباره ي اهميت و ضرورت تنصيص و تعيين امام پيشين، روايات زيادي از امامان (ع) رسيده است كه در ذيل به سه نمونه اشاره مي كنيم.

1- امام صادق (ع):

«ان الامام يعرف الامام الذي من بعده فيوصي اليه.» [3] .

امام، امام پس از خود را مي شناسد و به او وصيت مي كند.



[ صفحه 71]



2- نيز امام صادق (ع):

«ما مات عالم حتي يعلمه الله عزوجل الي من يؤصي.» [4] .

هيچ امامي درنگذشته است مگر آن كه خداوند به وي اعلام كرده كه (پس از خود) به چه كسي وصيت كند.

3- امام رضا (ع) در تفسير آيه شريفه ي: «ان الله يأمركم ان تؤدوا الامانات الي اهلها» [5] فرمود:

«هم الائمة تؤدي الامام الي الامام من بعده و لا يخص بها غيره و لا يزويها عنه.» [6] .

منظور، امامان (ع) هستند كه هر امامي (عهد امامت را) به امام پس از خود تحويل مي دهد و غير او را بدان مخصوص نمي گرداند و عهد امامت را از وي پنهان نمي دارد.

اكنون پس از اين بحث كلي، موضوع را در ارتباط با هفتمين امام شيعيان حضرت موسي بن جعفر (ع) در دو محور ياد شده پي مي گيريم.