مستفاد از كلمات شيخ مفيد، طبرسي، اربلي و ابن شهر آشوب اين است كه امام هفتم (ع) يك فرزند به نام «ابراهيم» داشته است؛ ليكن ظاهر كلام صاحب عمدة الطالب اين است كه دو نفر از فرزندان امام به اين نام بوده اند كه يكي ابراهيم اكبر و ديگري ابراهيم اصغر خوانده مي شدند. براي آگاهي بيشتر ر. ك: بحارالانوار، ج 48، ص 306.

ابراهيم بن موسي فردي شجاع، بخشنده، مبارز و دانشمند بود. در منابع حديثي نام وي در زمره روايت كنندگان از امامان عليهم السلام آمده است. وي از پيشوايان و رجال برجسته زيديه به شمار مي رفت و در دوران مأمون، از سوي محمد بن محمد بن زيد بن



[ صفحه 6]



علي بن حسين - كه ابوالسرايا پس از درگذشت ابن طباطبا با وي بيعت كرده بود - به ولايت يمن گمارده شد و تا زماني كه ابوالسرايا زنده بود وي نيز در آنجا بود. پس از شكست نهضت ابوالسرايا و قتل وي، او از مأمون امان خواست. [1] بر پايه بعضي از نقل ها امام رضا (ع) براي وي نزد مأمون وساطت كرد و خليفه ي عباسي او را آزاد گذارد. [2] .

بعضي او را واقفي دانسته و مستند خود را روايت ذيل ذكر كرده اند.

«بكر بن صالح مي گويد: پس از درگذشت پدرش (موسي بن جعفر (ع)) بر او وارد شدم و نظر او را درباره پدرش پرسيدم. گفت: او زنده است.

- نظرت درباره برادرت ابوالحسن چيست؟

- او ثقه و راستگوست.

- او مي گويد پدرت درگذشته است.

- او به آنچه مي گويد داناتر است....

- آيا پدرت وصيت كرده است؟

- بلي.

- به چه كسي؟

- به پنج نفر از ما، و علي (امام رضا (ع)) را مقدم بر همه ما قرار داد. [3] .

اين خبر به همان مقدار كه تمايل ابراهيم را به واقفيه نشان مي دهد، بيانگر تجليل و ستايش او از برادرش امام رضا (ع) است. محقق مامقاني از اين خبر، توثيق و حسن نيت ابراهيم را استفاده كرده و آن را دليل بر تقواي بالاي وي مي داند، زيرا هر چند در ابتدا براي وي در امر امامت شبهه اي پديد آمده بود ليكن با آگاهي از نظر برادر بزرگوارش مبني بر درگذشت آن حضرت رفع شبهه شده و به امامت برادر گرامي اش امام رضا (ع) اعتراف كرده است. [4] .

از جمله قرائن و شواهدي كه بر عظمت مقام ابراهيم نزد پدر ارجمندش دلالت مي كند اين است كه آن حضرت وي را - به ظاهر - در زمره جانشينان خود معرفي كرد. [5] .



[ صفحه 7]



ابراهيم، سرانجام در سال 210 (و به قولي 213) هجري در بغداد به وسيله مأمون مسموم شد و به شهادت رسيد و در مقابر قريش در جوار مرقد مطهر پدر بزرگوارش به خاك سپرده شد. [6] .