ويژگي هاي فردي و اخلاقي
منصور، كه نسبش با چهار واسطه به عباس، عموي پيامبر (ص) مي رسد، فردي آزمند، بخيل، خونريز، بي رحم و بي عاطفه بود.
مسعودي در وصف آزمندي و حرص وي به ثروت اندوزي مي نويسد:
«اموالي را كه منصور بر جاي گذاشت هيچ يك از خلفاي پيش و پس از وي بر جاي نگذاشتند
[ صفحه 86]
كه رقم آن بالغ بر نهصد و شصت ميليون مي شد.» [1] .
منشأ اين آزمندي بخل وي بود. مورخان، او را بخيل ترين مردم لقب داده [2] و درباره ي اين صفت وي نمونه ها و مطالب زيادي نوشته اند. [3] لقب «ابوالدوانيق» براي ايشان بيانگر همين دو صفت آز و بخل در وجود اوست. وي چون اعمال كارگزاران و كشاورزان را تا حد يك دانه ي گندم و «دانق» كه معرب «دانگ» و يك ششم درهم است محاسبه مي كرد و از آنان تا اين حد حساب مي كشيد، «ابوالدوانيق» لقب يافت. [4] .
صفت خونريزي و بي رحمي وي نيز در تاريخ به شكل گسترده اي منعكس شده و مورخان براي آن نمونه هاي زيادي ذكر كرده اند. سيوطي مي نويسد:
«منصور عده زيادي را كشت تا سلطنتش استوار گشت.» [5] .
وي نه تنها به دشمنان و مخالفان خويش كه به خويشان، حاميان و استواركنندگان حكومتش نيز رحم نمي كرد كه قتل برادرزاده اش محمد بن سفاح [6] و زندان افكندن عمويش عبدالله بن علي به مدت نه سال و دستور قتل وي [7] و نيز كشتن ابومسلم خراساني [8] نمونه هاي برجسته ي آن است.
پاورقي
[1] التنبيه و الاشراف، ص 296.
[2] همان.
[3] براي نمونه ر. ك: البداية و النهاية، ج 10، ص 129.
[4] تاريخ الخلفاء، ص 297.
[5] همان، ص 259.
[6] ر. ك: تاريخ طبري، ج 6، ص 329.
[7] ر. ك: مروج الذهب، ج 3، ص 305.
[8] ر. ك: كامل، ابن اثير، ج 5، ص 476.