دكتر احمد امين مي گويد: «به نظر ما برخي از شيعيان، معتقد به بدايي هستند



[ صفحه 263]



كه يهود آن را انكار داشتند. و پيش از همه مختار بن ابي عبيد، كه به امامت محمد بن حنفيه دعوت مي كرد، بدان عقيده بوده است. شهرستاني مي گويد: «مختار از آن جهت به بداء معتقد شد كه مدعي بود به رويدادهاي آينده يا به وسيله وحيي كه به او مي شود و يا به وسيله ي پيامي كه از امام به او مي رسد، آگاهي دارد. و هرگاه او به يارانش وعده تحقق چيزي و پيش آمدن رويدادي را مي دهد، اگر مطابق وعده اي كه داده پيش آمد، آن را دليل بر صدق گفتارش مي دانست و اگر مطابق در نيامد مي گفت: براي پروردگارتان بداء حاصل شده است. و او فرقي بين نسخ و بداء قائل نبوده، بنابراين اگر نسخ در احكام روا باشد، بداء نيز در اخبار روا خواهد بود.»

بسياري از شيعيان به عقيده ي بداء پايبند بوده و آن را بر بسياري از مسائل تاريخي خود منطبق مي سازند، يكي از رهبران شيعه مي گويد: «خداوند را به چيزي بهتر از بداء پرستش نتوان كرد.» زيرا كه بداء، در توبه را باز گذاشته و بدان وسيله از خداوند طلب آمرزش مي توان كرد و يهوديان بزرگترين مخالفان بداء هستند» [1] .

در صورتي كه اين خرده گيران بر شيعه - درباره ي اعتقاد شيعه به بداء - نظراتشان مطابق واقع نمي باشد، بدان جهت كه اينان به حقيقت بدائي كه شيعه بر آن معتقد است نرسيده اند.