بسم الله الرحمن الرحيم

تحليلي از زندگاني امام كاظم عليه السلام

الحمد لله علي ما هدانا لهذا و ما كنا لنهتدي لولا ان هدانا الله و الصلاة و السلام علي رسول الله و علي اهل بيته امناء الله و اللعن علي اعدائهم اعداء الله.

بدون ترديد انوار مقدسه ي همه ي معصومين عليهم السلام امتداد يك نور و منشعب از فروغ نبوت و مظهر اتم اسماء حسني ذات مقدس احديتند و آنچه از مدارك اصيل اسلامي و آيات و روايات بر مي آيد جز اين نيست كه اين ذوات مقدسه در عين تعداد و كثرت به منزله ي يك شخص متصف به صفات كماليه، با عمري طولاني، پر از فراز و نشيبها و مسئوليتهاي سنگين و وظايف متناسب مي باشند.

اين نور مقدس روزي در كعبه متولد شده و ديري نمي پايد كه مأمور به نبرد رويارو با تمام نيروهاي اهريمني و مظاهر شرك و كفر مي شود و روزي در همين كعبه پا به روي شانه ي پيامبر نهاده مسئول شكستن بتها مي گردد و روزي نيز كنج خموشي را گزيده و سرانجام زمام امور مسلمين را به دست مي گيرد و پس از آن سكوت طولاني مجددا درگير با ناكثين، قاسطين و مارقين شده و سرانجام واژه ي قسط و عدل را در كمتر از پنج سال با حكومت خود عملا تفسير كرده و به عنوان مظهر اتم تقوا حجت را بر دنياپرستان تمام مي كند و در اين راه شهادت را با زمزمه عشق «فزت و رب الكعبه» پذيرا مي شود.

ديگر بار عنصر امامت در مظهر حلم پروردگاري امام حسن مجتبي، سبط اكبر عليه السلام تجلي مي كند.

و پس از او سيدالشهداء مظهر شجاعت و زين العابدين مظهر اخلاص و عبادت و همين طور به اقتضاي زمان و بر حسب مأموريت در هر دوره اي مظهري از مظاهر جلال و وصفي از صفات كمال، ظهور و بروز مي كند تا نوبت به عبد صالح هفتمين اختر، فلك امامت و عنصر كظم غيظ يعني امام موسي بن جعفر



[ صفحه 12]



عليهماالسلام مي رسد، او كه به اقتضاي زمان مأمور به قيام - به اصطلاح امروز - مسلحانه در برابر طاغوتهاي بني عباس نبوده بلكه مأمور به مبارزه ي منفي بود و در برابر تمام حوادث و مشكلات طاقت فرسا نستوه و كاظم است، اما نه به آن معني كه در بينش كج انديشان و فهم كوتاه نظران صفت شجاعت و حضور در عرصه نبرد با دشمن در عنصر امامت ضعيف گشته باشد، بلكه اكنون حامل عنصر امامت و تجسم اسد اللهي امام علي و امام حسين مظهر شجاعت و شهادت، امام كاظم عليهم السلام است كه از هيبتش آني طاغوت بي نظير تاريخ، خليفه مقتدر عباسي - هارون الرشيد پرقدرترين حاكمان جور - آسوده نبوده و خواب راحت نداشت! و از بيم نابودي سلطنتش سالهاي متمادي آن بزرگوار را در زندانها و سياهچالها تحت بدترين شكنجه ها نگاه مي دارد و سرانجام مسموم كرده و به شهادت مي رساند و اين خود دليل بر شهامت و شجاعت فوق العاده امام است كه تمام اين مصائب را از دشمن تحمل مي كند، اما هرگز بيم و هراسي به خود راه نمي دهد و در برابر مظالم بي حد و حصر دشمن به زانو در نمي آيد.

گفتار و رفتار و سيره ي ائمه ي اهل بيت عليهم السلام از آغاز كار تا زمان غيبت از چنان انسجام و هماهنگي برخوردار است كه هر محقق و پژوهشگري به آساني اين مطلب را در مي يابد كه اينان شاخه هاي يك درخت و انوار مقدسه اي از يك منبع نورند هرچند كه با جلوه هاي مختلفي تجلي كرده اند.

با اين همه توده هاي مردم در شعارها و بزرگداشتها و گاهي نويسندگان و گويندگان، دانسته يا ندانسته گويي كه تفاوتي در عظمت و شخصيت امامان عليهم السلام قائلند! و اين تصور مي رود كه شايد اينان با مفهوم امامت آشنا نبوده و از مقام ائمه اطهار عليهم السلام شناخت لازم را ندارند، اين است كه بعضي از بزرگان به اين مطلب توجه داشته و احساس وظيفه كرده اند كه بيش از پيش جامعه را با اين اصل مهم اسلامي آشنا ساخته و به فرموده ي امام رضا عليه السلام - در حديث سلسله الذهب - امامت را كه شرط توحيد است به مردم مسلمان معرفي كنند.

كتابي كه در پيش روي شما است «تحليلي از زندگي موسي بن جعفر عليه السلام» با انگيزه معرفي هرچه بيشتر مقام شامخ امامت و چهره ي تابناك هفتمين اختر سپهر ولايت امام كاظم عليه السلام به رشته ي تحرير در آمده است و نويسنده ي دانشمند آن بحق يكي از آن معدود بزرگاني است كه اين احساس را در حد كامل داشته و در صدد ايفاي اين امر مهم بوده و با قلم تواناي خود به خوبي از عهده اين



[ صفحه 13]



وظيفه خطير برآمده است.

معظم له در طول عمر پربركت خود در جوار آستان ملكوتي ابوالائمه، اميرالمؤمنين علي عليه السلام، دهها كتاب مفيد و ارزشمند را به عالم معارف و دانش عرضه كرده است، از جمله چند كتاب نفيس در همين زمينه يعني تحليل و بررسي زندگاني نوراني و سراسر درس و آموزندگي ائمه عليهم السلام تأليف كرده است.

كتاب (حياة الامام موسي بن جعفر، دراسة و تحليل) متن مورد ترجمه ي ما در دو مجلد از جمله آثار علامه ي بزرگوار حجة الاسلام آقاي باقر شريف قرشي مقيم نجف اشرف است در اين كتاب، چهره ي واقعي خلفاي جور و همچنين سيماي نوراني امامت به ويژه چهره ي تابناك امام هفتم به خوبي معرفي گشته است، جنايات و فساد، هرزه گرايي و افساد دربار خلفاي زمان و درباريان از طرفي، علم و تقوا، اخلاص و طاعت، ارشاد و هدايت امت و فداكاري هاي امامان اهل بيت بويژه امام كاظم عليه السلام از سويي مورد بحث و بررسي قرار گرفته است.

به راستي كه مؤلف دانشمند با ژرف نگريهاي مخصوص به خود آنچه لازمه يك اثر تحليلي بوده است در اين نوشتار با عباراتي شيوا به بهترين صورت انجام داده است، تحليل هاي همه جانبه اي كه در كمتر اثري از اين قبيل نمونه هاي آن را مي بينيم.

مؤلف محترم، علاوه بر بهره گيري از دو منبع غني اسلامي، آيات و روايات، در ريشه يابي مسائل نظرات علمي دانشمندان، جامعه شناسان، روانشناسان، علماي اخلاق و ديگر صاحب نظران را با ذوق سرشار خود در آميخته و خواننده را به عمق مسائل، جنايات و خفقان حكومت خلفاي جور بويژه طاغوت معاصر امام عليه السلام، يعني هارون الرشيد، ويژه روزي مردم آن زمان آشنا مي سازد.

مهمتر از همه، از آغاز تا انجام اين اثر ارزشمند چيزي كه بسيار مورد توجه بوده و نظر خواننده را به خود جلب مي كند، در عين اخلاص و ارادت مؤلف به مقام شامخ ولايت، بررسي هاي عالمانه و دور از هرگونه تعصب و قضاوت هاي عجولانه ي او است.

بدور از هر شائبه اي، بايد گفت يكي از بهترين ره آوردهاي انقلاب اسلامي ايران، حركت فرهنگي و پژوهشي است كه در گوشه و كنار به چشم مي خورد، از آن جمله برگزاري كنگره ي جهاني حضرت رضا عليه السلام در جهت نشر معارف اهل بيت و معرفي همه جانبه ي ائمه ي معصومين عليهم السلام است، بويژه آن كه اين عمل



[ صفحه 14]



بسيار شايسته استمرار يافته و با دعوت از انديشمندان و صاحب نظران و محققان اسلامي درباره ي تمام امامان آنچه لازم گفتن و نوشتن است در اين كنگره ها گفته مي شود و محصول تحقيقات در مجموعه هايي منتشر و در اختيار عموم قرار مي گيرد.

اينك ما در آستانه ي سومين كنگره قرار داريم، محققان زيادي در داخل كشور مشغول تحقيق درباره ي ابعاد مختلف شخصيت امام كاظم عليه السلام بوده و مسئولين كنگره نيز در نهايت علاقمندي پيگير مسائل هستند و هر كه را كه در زواياي اين مملكت و يا در اقصاي نقاط دنيا احتمال مي دادند در اين زمين كارآيي داشته باشد، دعوت به همكاري نموده اند در اين ميان دبير كنگره، برادر معظم حجة الاسلام جناب آقاي فردوسي پور از بنده خواستند تا خدمتي كرده باشم، كتاب حاضر را كه خود قبلا مطالعه فرموده و نكات و دقايق آن را دريافته و با مؤلف دانشمند آن از نزديك آشنايي داشته و چيره دستي نويسنده و تحليلهاي محققانه اش نظر معظم له را جلب كرده بود، به اين جانب پيشنهاد ترجمه ي آن را دادند، اين جانب نيز پس از مطالعه كتاب با همه گرفتاريها توكل به خدا و استمداد از ارواح طيبه ي معصومين و توسل به عنايت باب الحوائج الي الله نموده، كار را شروع كردم، با اين كه فرصت بسيار كم بود، اما تصور مي كردم كه لطف و عنايت امام عليه السلام شامل حالم شده و بركتي در وقتم احساس مي نمودم به محازات هم، دو جلد را در كمترين فرصت ممكن ترجمه كردم، و به قول مولانا:



قافيه انديشم دلدار من

گويدم منديش جز ديدار من



در تمام اين اوراق كمترين توجه را بر اين كه ديگران بپسندند يا نپسندند نبود، فقط آرزويم عنايت آن بزرگوار، و توفيق انجام خدمتي - هرچند ناقابل - بود كه بحمدالله حاصل شد، از اين رو اگر نقصي در نوشتار و نارسايي و كاستيهايي در عبارات مشاهد شد، به ديده ي اغماض نگريسته و در صورت لزوم از تذكرات مفيد خود بهره مند خواهند فرمود.

از خداوند مسألت دارم كه اين خدمت ناچيز را بپذيرد و ذخيره عالم آخرت قرار دهد.

ربنا اغفر لنا و لوالدينا و لاخواننا الذين سبقونا بالايمان.

مشهد مقدس

محمد رضا عطائي



[ صفحه 15]



بسم الله الرحمن الرحيم

ان الله اصطفي آدم و نوحا و آل ابراهيم و آل عمران علي العالمين - ذرية بعضها من بعض و الله سميع عليم - انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس أهل البيت و يطهركم تطهيرا - قل لا أسألكم عليه أجرا الا المودة في القربي و من يقترف حسنة نزد له فيها حسنا ان الله غفور شكور - الدين ينفقون في السرآء و الضرآء و الكاظمين الغيظ و العافين عن الناس و الله يحب المحسنين -



[ صفحه 16]