نفوس علويان بر فطرت عزت و كرامت بوده و با بزرگواري و شهامت سرشته شده بود. سلطه هاي ستمگر، در روزگاران ايشان براي سركوبي و ذلت ايشان تمامي تلاش خود را بكار بردند، اما آنها تحمل نكرده و به ميدان شهادت شتافتند تا از نعمت كرامت برخوردار باشند. وقتي كه يزيد بن معاويه تصميم بر مجبور ساختن نواده و ريحانه پيامبر (ص) - امام حسين عليه السلام - بر بيعت خود و تسليم در برابر قدرت خويش گرفت، امام عليه السلام بي درنگ به ميدان جهاد شتافت و در روز عاشورا سخن جاويد خود را كه بزرگواري و مناعت از آن مي تابد اعلان فرمود و گفت:

«بدانيد كه نابكار نابكارزاده، مرا بين دو چيز مخير كرده است: بين شهادت و ذلت، و چه دور است ذلت و خواري از ما. خداوند و پيامبرش و مؤمنان و دامن هاي پاك و رحم هاي پاكيزه و همت هاي والا و نفوس با شرافت، نمي پسندند كه ما زير بار طاعت فرومايگان و پست فطرتان را بر مرگ با عزت و شرافتمندانه برگزينيم.» [1] .

اين سخنان روشني بخش با گردش فلك مي گردد و در آن نقش بسته است و براي فرزندان مجاهدش درسي بلند و پرارج است. زيد بن علي - آنگاه كه طاغوت زمان، هشام در خوار و مغلوب ساختن وي تلاش مي كرد - فرمود:

«گروهي كه حرارت شمشيرها را نپسندند، ذليل خواهند شد»

وقتي كه جماعتي، او را از انقلاب برحذر داشته و از مرگ و كشته شدن ترساندند فرمود:



بكرت تخوفني المنون كأنني

اصبحت عن عرض الحياة بمعزل



فاجبتها ان المنية منهل

لابدان أسقي بكاس المنهل [2] .



[ صفحه 433]



و هنگامي كه بني اميه مي خواستند يحيي بن زيد را به خواري و ذلت وا دارند او دست به نهضت و انقلاب زده و خطاب به روح بزرگ خود كرده و گفت:



يابن زيد أليس قد قال زيد

من احب الحياة عاش ذليلا



كن كزيد فأنت مهجة زيد

و اتخذ في الجنان ظلا ظليلا [3] .

به خدا سوگند كه تو - اي يحيي - خون و روح زيد و پاره ي جگر جدت رسول خدايي! كه در اعماق جانت بزرگواري و مناعت ريشه دوانده بود، از اين رو نخواستي كه با ذلت و خواري زندگي كني و به ميدان نبرد با ميل و اشتياق شتافتي تا آزادانه و شرافتمندانه جان سپاري!

علويان با نهضت هاي مقدس خويش تاريخ اسلام را آكنده از افتخار، شرف و بزرگي كردند و براي توده هاي مسلمان در تمام مراحل زندگيشان، راه مبارزه و جانبازي - به خاطر آزادي و كرامت انساني - را گشودند.