براستي كه خانواده يكي از عوامل اساسي در ساختن كيان تربيتي و عملي ساختن شكل جامعه است، همچنين خانواده اثر عميقي در ساختار شخصيت كودك و خو گرفتنش با عاداتي دارد كه در سراسر زندگي به همراه كودك هستند، زيرا كه كودك در عادتها و راه و روش خود مقلد ديگران است. ماندرمي گويد:

«محققا كودك در كوچكترين عادات زندگي و در مهمترين ويژگيهاي عقلاني و همچنين در موضع گيريهاي اجتماعي و در جهت نگرش عمومي زندگي و يا در مقام عمل تا حد زيادي مقلد است، گاهي هم تقليد از روي آگاهي و حساب شده است، اما در بيشتر اوقات ناخودآگاه مي باشد. پس اگر كودك به تقليد از اشخاص پاك وادار شد همواره تحت تأثير اخلاق و عواطف آنان قرار مي گيرد و اين تأثير در آغاز،



[ صفحه 76]



تنها يك تقليد است، اما ديري نمي گذرد كه به صورت يك عادت درآمده، و عادت نيز به صورت طبيعت ثانوي متبلور مي گردد. تقليد يكي از دو روشي است كه ويژگيهاي فردي از آنها گرفته مي شود و اخلاق شخصي بدان وسيله شكل مي گيرد.» [1] .

بنابراين عقيده، امام عليه السلام در ويژگيها و اساس شخصيتش بي نظير است، زيرا آن بزرگوار در خانواده اي رشد كرده است كه كانون تقوا و خزانه ي حكمت و دانش و محل رفت و آمد فرشتگان و مكان نزول وحي و قرآن است و ريشه ي تمام بزرگيها و فضيلتها در اسلام به آن خانواده مي رسد.

امام موسي عليه السلام تحت سرپرستي پدرش امام صادق عليه السلام بزرگ شده است كه تاريخ انسانيت نظير او را در ايمان، پرهيزگاري و ساير ويژگيها - جز پدران بزرگوارش - سراغ ندارد مالك بن انس كه خود شاگرد امام صادق عليه السلام بوده است، مي گويد:

«كسي را بالاتر از جعفر بن محمد عليهماالسلام در علم، عبادت و پرهيزگاري، نه چشمي ديده و نه گوشي شنيده و نه بر قلب بشري خطور كرده است» [2] .

عمرو بن مقدام گويد:

«من وقتي كه به جعفر بن محمد عليهماالسلام نگاه مي كردم، مي فهميدم كه او از دودمان پيامبران است.» [3] .

شهيد، زيد بن علي عليه السلام مي گويد:

«در هر زماني به وسيله مردي از ما اهل بيت، خداوند حجت را بر مردم تمام مي كند و حجت زمان ما برادرزاده ام، جعفر است، هر كس از او پيروي كند گمراه نمي شود و هر كس با او مخالفت كند به راه راست، نمي باشد.» [4] .

براستي كه اين امام بزرگوار، تمام شخصيت و ويژگيهايش را در قالب روح فرزندش - موسي بن جعفر عليهماالسلام - ريخته است، تا آن جا كه به حكم همين رشد



[ صفحه 77]



و تربيت، از بزرگترين انديشمندان اسلامي و از بارزترين رهبران مسلمين گرديد.