امام صادق عليه السلام چشمه سارهاي علم و حكمت را در روي زمين جاري ساخت و درهايي از علوم را به روي مردم گشود كه تا آن روز سابقه نداشت، همان طوري كه جاحظ گفته است: «دنيا پر از علم و دانش او شد.» [1] مردم از علوم او به قدري نقل كردند كه كاروانها به راه افتاد، و آوازه اش در همه ي شهرها پيچيد - همان طوري كه ابن حجر اعتقاد دارد -. [2] .

از جمله فعاليتهاي برجسته اي كه امام عليه السلام در گسترش علم و نشر آن در ميان مردم انجام داد، رشد دادن دانشگاه اهل بيت و گسترش و ارتباط آن به عناصر زندگي و بقاء بوده است. نظر به نقش مثبت امام عليه السلام در توسعه و گسترش از سطح معيني به سطح بالايي كه بدان وسيله در ميان مدارس و دانشگاه هاي علمي تمام عصرها به اوج خود رسيد، به اين خاطر، دانشگاه اهل بيت عليهم السلام به اين بزرگوار نسبت يافت و به نام او اضافه شد.

براستي كه دانشگاه امام صادق عليه السلام در بيدار كردن انديشه ي بشري و تبلور عقل اسلامي و پيشبرد جامعه ي انساني، نقش مهمي داشت. نتيجه ي آن، دانشمندان نخبه و رهبران فكر و انديشه اي گرديد كه در راه گسترش علم در تمام رشته ها تلاش كردند و به بركت كوشش آنان بود كه حيات فكري در آن زمان پخته شد و شايستگي آن را پيدا رد تا بنام عصر طلايي اسلام، موسوم گردد.



[ صفحه 95]



بعضي از كساني كه درباره ي مدرسه ي امام صادق عليه السلام به بحث و بررسي پرداخته اند مي گويند:

«حقيقت آن است كه مدرسه ي فكري امام صادق عليه السلام بهترين انديشمندان و برجسته ترين فلاسفه، و تيزبين ترين دانشمندان را به وجود آورد و اگر حقيقت چنان است، پس بايد گفت كه: تمدن اسلامي و انديشه ي عربي در پيشرفت و ترقي و جاودانگي خود مديون اين مدرسه ي فكري و رئيس آن يعني امام صادق عليه السلام به دليل عظمت علمي و ميراث گرانبهايش مي باشد.»

براستي كه مدرسه ي امام صادق عليه السلام روي آزادانديشي، و گسترش فهم علمي كار كرد و انبوه عظيمي از دانشمندان را بسيج كرد تا مسلمانان را با فرهنگ آشنا ساخته و به تهذيب اخلاقي ايشان بپردازند و در صحنه هاي علمي آنها را به پيش ببرند، كه ما در ذيل مختصري از شؤون اين دانشگاه بزرگ را در دوران امام صادق عليه السلام بيان مي كنيم: