بازگشت

شعبه هاي دانشگاه امام صادق


بيشتر كساني كه از مدرسه ي امام صادق فارغ التحصيل شده و به سرمايه ي علمي دست يافته بودند، به وطن خود بازگشتند. هنگامي كه در وطن خود مستقر شدند، نقش مهمي را در گسترش فرهنگ اسلامي و تأسيس دانشكده هاي علمي و مجامع ديني - كه كارشان تهذيب نفوس و بالا بردن سطح اخلاق مردم بود - برعهده گرفتند. از همه ي اين دانشكده ها مهمتر، دانشگاه ديني بزرگي بود كه در مسجد جامع كوفه به وجود آمد كه نهصد تن از علماي بزرگي كه از مدرسه ي امام صادق فارغ التحصيل شده بودند در آن جا بهم رسيدند.

همان طوري كه حسن بن علي وشاء [1] نقل كرده است و مي گويد: «من در اين مسجد - يعني مسجد كوفه - نهصد دانشمند را ديدم كه همه ي آنها مي گفتند: جعفر بن محمد عليهماالسلام چنين فرمود.» [2] و به اين ترتيب نهضت علمي گسترش زيادي يافت تا آن جا كه همه ي مناطق اسلامي را در بر گرفت. همين مطلب را استاد سيد ميرعلي هندي به شرح زير بيان كرده است:



[ صفحه 100]



«ترديدي نيست كه گسترش علم در آن زمان بر گسستن نظام فكري كمك كرد و به طور عام در همه ي مجامع علمي درگيريهاي فلسفي وجود داشت، و نبايد فراموش كنيم كه رهبري اين نهضت را نوه ي علي بن ابيطالب، به نام امام جعفر ملقب به صادق عليه السلام برعهده داشت. او مردي بود، با افق انديشه اي باز، و ژرفناهاي عقلاني عميق و آشنا به رموز و اسرار علوم زمان خود، و در حقيقت او نخستين بنيانگذار مدارس فلسفي مشهور در اسلام به شمار مي آيد، تنها در محضر درس او كساني كه بعدها بنيانگذاران مذاهب اسلامي شدند حاضر نمي شدند، بلكه همه ي دانشجويان فلسفه و طرفداران فلسفه از دورترين نقاط جهان حضور مي يافتند...» [3] .

براستي كه از زلال علوم آن بزرگوار، بسياري از خاندان هاي علمي كوفه سيراب شدند كه بعدها به فقه و حديث شهرت يافتند، مانند:

خاندان آل حيان تغلبي، آل اعين، بني عطيه، خاندان بني دراج و ديگر خاندانهاي علمي [4] البته اين خانواده ها در زمان اقامت آن حضرت در كوفه و دوران حكومت سفاح، به گرد آن بزرگوار حلقه زده بودند، امام عليه السلام دو سال در كوفه ماند و منزل وي در محله ي بني عبدالقيس بود، شيعيان هجوم آورده و از آن حضرت استفاده مي كردند و احكام ديني را مي پرسيدند. محمد بن معروف هلالي درباره ي هجوم فراوان و اقبال مردم به آن بزرگوار، چنين مي گويد:

«در حيره نزد جعفر بن محمد عليهماالسلام رفتم، بقدري مردم زياد بودند كه فرصتي براي شرفيابي من نبود، تا اين كه روز چهارم مرا ديد و به نزديك خود فرا خواند، مردم از نزد آن بزرگوار پراكنده شدند و او به قصد زيارت قبر اميرالمؤمنين حركت كرد، من هم در پي او روان شدم به طوري كه سخنش را مي شنيدم و با او گام برمي داشتم...».

به هر حال، مدرسه ي امام عليه السلام و ساير شعبه هاي علمي كه از مدرسه امام ريشه گرفت، باعث به وجود آمدن راههاي روشن علم و فضيلت در جهان اسلام گرديد.



[ صفحه 101]




پاورقي

[1] حسن بن علي بن زياد وشاء بجلي كوفي، از بزرگان و شخصيت هاي شيعه، و خواص اصحاب امام رضا عليه السلام است كه از جمله صميمي ترين ياران آن حضرت، هزار كتاب فراهم آمده را نام مي برد، از آن جمله: كتاب (ثواب الحج)، (المناسك)، (النوادر)، (مسائل الرضا) و كتابهاي ديگر، (تعليقات ص 103 (.

[2] المجالس السنية: 5 / 28.

[3] جعفر بن محمد: ص 59.

[4] تاريخ كوفه: ص 408.