بازگشت

سرنوشت حديث پس از رحلت رسول خدا


متأسفانه (حديث) ؛ اين منبع سرشار اسلامي پس از رحلت پيامبر (ص) از سوي گردانندگان دستگاه خلافت، مورد بي مهري قرار گرفت و حتي سوزانده شد. ذهبي نقل مي كند:

ابوبكر، احاديث پيامبر (ص) را كه تعداد آنها بالغ بر پانصد عدد مي شد در كتابي جمع آوري كرد، سپس آتشي فراهم آورد و همه آنها را سوزانيد. [1] و نيز نقل مي كند:

ابوبكر پس از رحلت پيامبر (ص) مردم را گردآورد و گفت: شما از رسول خدا (ص) احاديثي نقل مي كنيد كه در آنها اختلاف داريد؛ بطور قهري آيندگان بيشتر از شما دچار اختلاف خواهند شد.! از اين رو، از پيامبر (ص) حديثي نقل نكنيد و چنانچه كسي در اين ارتباط از شما پرسيد بگوييد: كتاب خدا ما و شما را كفايت مي كند، حلال آن را حلال و حرام آن را حرام بدانيد. [2] عمر، سياست ابوبكر را با شدت بيشتر و به صورت رسمي و قانوني پي گرفت و در دوران خلافتش از نقل احاديث پيامبر (ص) و نوشتن آن جلوگيري كرد و اگر به حديثي دست مي يافت آن را مي سوزانيد. وي طي بخشنامه اي به همه كارگزارانش از آنان خواست چنانچه حديثي از پيامبر (ص) نزد ايشان است آن را بسوزانند. [3] قاسم بن محمد بن ابي بكر مي گويد:

در دوران خلافت عمر، احاديث زياد شد؛ وقتي آنها را نزد وي آوردند، دستور داد همه را بسوزانند. [4] عثمان نيز بر سياست دو خليفه پيشين صحه گذاشت و بر فراز منبر به همگان اعلام كرد:

براي هيچ كس روا نيست حديثي را كه در دوران خلافت ابوبكر و عمر نشنيده است نقل كند. [5] اين سياست تا زمان عمر بن عبدالعزيز يعني اواخر قرن نخست هجري دنبال شد و فضاي فرهنگي جامعه اسلامي از عطر روحبخش سخنان رسول خدا (ص) تهي گشت.

شعبي مي گويد:

دو سال يا يك سال و نيم با فرزند عمر نشستم ولي حتي يك حديث از رسول خدا (ص) از وي نشنيدم. [6] .


پاورقي

[1] تذكرة الحفاظ، ج 1، ص 5، بيروت و كنز العمال، ج 10، ص 285.

[2] تذكرة الحفاظ، ج 1 ص 2 - 3، بيروت.

[3] ر. ك. كنزالعمال، ج 10، ص 291 - 292 و شيعه در اسلام، علامه طباطبايي، ص 114، دارالتبليغ اسلامي (قم).

[4] مقدمه مرآة العقول، ج 1، ص 29، اسلاميه.

[5] معالم المدرستين علامه عسكري، ج 2، ص 48، المجمع العلمي الاسلامي.

[6] همان، ص 47.