در دوران امامت امام صادق (ع) قيامها و جنبشهاي مختلفي از سوي علويان و غير علويان، عليه حكمرانان اموي و عباسي صورت گرفت. پيشواي ششم هر چند به طور مستقيم و آشكارا در هيچيك از اين قيامها شركت نداشت، ليكن موضع آن حضرت نسبت به قيامهايي كه با انگيزه ظلم ستيزي، اصلاح طلبي و تحقق بخشيدن اهداف و آرمانهاي اسلامي به رهبري جانشينان بر حق پيامبر (ص) صورت مي گرفت، مثبت بود و امام (ع) ضمن حمايتهاي مادي و معنوي از چنين قيامهايي، در فرصتهاي مناسب و با بيانات مختلف مردم را به حمايت و شركت در اين گونه جنبشها تشويق مي كرد.

ابو عبدالله سياري از يكي از يارانش نقل مي كند: در محضر امام صادق (ع) پيرامون قيام كنندگان خاندان پيامبر (ص) صحبت شد. امام (ع) فرمود:

(لا أزال انا و شيعتي بخيرٍ ما خرج الخارجي من آل محمد، و لو ددت ان الخارجي من آل محمد خرج و علي نفقة عياله) [1] مادام كه انقلابيون آل محمد (ص) خروج و قيام كنند ما و شيعيانمان در خير و صلاح هستيم. من دوست دارم كه يك انقلابي از آل محمد (ص) قيام كند و من مسؤليت نفقه و مخارج خانواده او را برعهده گيرم.

امام صادق (ع) در بخش نخست اين سخن ارزنده، خيرو صلاح خود و شيعيان و در يك كلمه خير و مصلحت مكتب تشيع را در گرو حركتهاي انقلابي و مبارزات مسلحانه علويان مي داند. علت آن شايد اين باشد كه جامعه اسلامي براي پيشبرد اهداف فكري و فرهنگي خود به رهبري امامان، نيازمند روحيه انقلابي بود. سردمداران خلافت اموي و عباسي با اعمال سياستهاي خشن و مرگبار همواره تلاش مي كردند امت اسلامي به مجموعه اي از بردگان تبديل شوند كه بدون چون و چرا سلطه ظالمانه آنان را پذيرا باشند. حاكميت اين طرز فكر در جامعه اسلامي مساوي با مرگ آن بود همانكه امام حسين (ع) فرمود:

اگر امت اسلامي گرفتار زمامداري چون يزيد شود بايد فاتحه اسلام را خواند و آن را بدرود گفت.) [2] جنبشهاي مسلحانه اصلاح طلبانه، سكوت مرگبار حاكم بر جامعه اسلامي را درهم مي شكست و روحيه مبارزه و عصيان عليه جو موجود را در توده هاي مردم تقويت مي كرد، و به همان مقدار كه اين روحيه در ميان مردم تقويت مي شد، سلطه گران بساطشان را جمع كرده از موضع خود عقب نشيني مي كردند.

در دوران امام صادق (ع) جنبشهاي مسلحانه مكتبي همچون جنبش زيد بن علي نقش مهمي در پيشبرد اهداف آن حضرت داشت. چنين قيامهايي براي نهضت علمي، فكري و فرهنگي امام صادق (ع) در حقيقت حكم سپر و چتري را داشت كه امام (ع) در پوشش حمايتي آن در برهه اي از زمان رسالت الهي خود را بهتر و سريعتر انجام داد.