حضرت فاطمه معصومه از دختران حضرت موسي بن جعفر است كه در ذيقعده سال 183 هجري در مدينه متولد گرديد.

در ربيع الاول سال 201 هجري هنگامي كه برادر بزرگوار ايشان حضرت امام رضا به ولايتعهدي مأمون (خليفه عباسي) انتخاب و در خراسان مقيم شد، حضرت معصومه به شوق ديدار برادر از راه عراق به ايران مسافرت نمود و چون به قم (بابلان سابق) رسيد مريض شد و ظرف مدت 17 روز از دنيا رحلت نمود. [1] .

پسران سعد اشعري بر تربت ايشان سايباني از بوريا ساختند، بعد زينب دختر امام محمد تقي عليه السلام گنبدي بر سر تربت ايشان بنا نمود كه بعدها تكميل گرديد و به صورت كنوني درآمد. [2] .

مهم ترين تغييرات و تكميل گنبد بارگاه حضرت معصومه در زمان صفويه (شاه اسمعيل، شاه طهماسب، شاه عباس و شاه صفي) انجام گرفت.

بناي آرامگاه در زمان سلاطين مختلف تكميل گرديده و داراي سه گنبد است كه: اولي در سال 529 هجري به امر شاد بيگم ساخته شد. [3] .

دومي در سال 925 هجري به امر شاه اسمعيل صفوي بنا گرديد.

سومي در سال 1218 هجري به امر فتحعلي شاه قاجار ساخته شد.



[ صفحه 158]



جنب قبر حضرت معصومه و زير همان قبه و بارگاه، دو بانوي ديگر اهل بيت مدفون هستند كه اولي ام محمد دختر موسي مبرقع [4] و ديگري ام اسحق جاريه ام محمد است (بعضي ها ام اسحق را زن محمد بن موسي مي دانند). [5] .