صدق و خلوص و علم و ايمان محمد بن ابي عمير مورد اتفاق است. شيخ طوسي رحمه الله در تهذيب وي را از موثق ترين و پاكدامن ترين شخصيت هاي اماميه در عصر خود مي شمارد. حتي علماي عامه هم به ورع و تقواي او اعتراف دارند.

محمد بن ابي عمير روزگاري بسيار ثروتمند بود، ولي حوادث روزگار فقير و تهيدستش ساخت. از مردي ده هزار درهم طلبكار بود، آن مرد خانه ي مسكوني خود را فروخت و ده هزار درهم او را برايش برد. محمد گفت: «اين پول ها را از كجا آورده اي كه مي خواهي دين خود را ادا كني؟»

مرد مديون گفت: «تهيه كرده ام.»

گفت: «چه گونه تهيه كرده اي؟ ملك يا گاو و گوسفند يا دهكده يي داشته اي كه فروخته اي و قيمتش را به خانه ي من آورده اي؟»

مديون براي محمد توضيح داد كه من خانه ي مسكوني خود را فروخته ام. در اين هنگام محمد گفت: «نه! به خدا من با اين كه حتي به يك درهم از اين ده هزار درهم احتياج دارم، اما چون قيمت خانه ي مسكوني توست، حتي يك درهمش را قبول نخواهم كرد؛ زيرا اين روايت از امام صادق عليه السلام به من رسيده كه فرمود:

مرد به خاطر قرضش از خانه و آشيانه اش آواره نمي شود.

و چون آن خانه، لانه و آشيانه ي تو بود، به خاطر قرض نبايد تركش مي گفتي. برخيز كه من حق خود را بر تو حلال كردم.

محمد بن ابي عمير مردي دانشمند بود. نود و چهار تأليف سودمند داشته كه از ترس حكومت هاي وقت به خاك سپرده و در خاك به هدر رفته است. يك بار به فرمان هارون الرشيد از دست سندي بن شاهك، صد و بيست تازيانه خورد. وي به طول سجود



[ صفحه 343]



معروف بود. فضل بن شاذان حكايت مي كند:

«در عراق به مسجدي رفتم تا نماز بگزارم. دو نفر ناشناس در كنار من نماز مي خواندند. يكي از اين دو نفر به ديگري گفت: اين قدر در سجده درنگ مكن، مي ترسم كور شوي. تو مردي عايله مند و كاسب كاري، اگر چشمان خود را از دست بدهي خانواده ي تو بيچاره خواهند شد. دوستش خنديد و گفت: چه كسي عقيده دارد كه سجده ي طولاني چشم آدم را كور مي كند! اگر بنا بود كه سجده كسي را نابينا سازد، محمد بن ابي عمير بايد از دو ديده كور مي شد؛ وي پس از نماز صبح سر به سجده مي گذارد و اين سجده را تا نماز ظهر و زوال خورشيد ادامه مي دهد.»

محمد بن ابي عمير بغدادي در سال دويست و هفده هجري ديده از جهان فرو بست.