مساحت مجموع زمين آستانه معصومه از حرم و رواق و ايوان ها و مسجدين و مقبره ها و صحن قديم و جديد و موزه و غيره همه 13527



[ صفحه 378]



متر مربع مي باشد و از اين مقدار 1914 متر زيربناي گنبد و ايوانها و صحن است گنبد شبلنجي و فاصله هر ضلع 70 / 2 متر عرض و 80 / 3 طول آن مي باشد ارتفاع گنبد 16 متر و محيط استوانه ي آن از داخل 66 / 28 متر و از خارج 60 / 35 متر و بالاي گنبد از خشت طلا به امر فتحعليشاه قاجار ساخته شده و اشعار آنرا فتحعليخان صبا گفته و به خط نستعليق نوشته و معمارش استاد محمود قمي بوده و تاريخ اشعار كتيبه 1218 قمري مي باشد و اين اشعار كتيبه است:



آتش موسي عيان از سينه ي سيناستي

يا كه زرين بارگاه بضعه ي موساستي



بضعه موسي بن جعفر فاطمه كز روي قدر

خاك درگاهش عبير و طره ي حوراستي



نوگلي رنگين زطرف گلشن يس بود

آيتي روشن بصدر نامه طه استي



پرتوي از آفتاب اصطفاي مصطفي

زهره اي از آسمان عفت زهراستي



صحن او را هست اقصي پايه ي عزت چنان

كز شرف مسجود سقف مسجد اقصي استي



پستي از صحن حريمش را بپاطاق حرم

كاين مكان عزت و آن مسكن غبراستي



و از مدلول تواريخ معلوم مي شود كه سه گنبد بر مرقد حضرت معصومه ساخته اند اول گنبدي كه در سال 529 به امر شاه بيگم بنا كردند.

دوم گنبدي كه در سال 925 به امر شاه اسماعيل صفوي ساختند.

سوم گنبدي كه در سال 1218 به امر فتحعليشاه ساخته شد [1] .

قم دانشگاه مركزي ايران است كه اكنون مورد توجه كليه مسلمين ايران و جهان واقع شده و پس از نجف اشرف مركزيت علمي عالم تشيع از اصفهان - مشهد به قم انتقال يافته و اينك مطاف ميليونها مسلمين است و چهارسوق ايران مي باشد كه از هر جهت مسافرت شود به قم براي زيارت تشرف حاصل مي كنند تا آرامگاه حرم اهل بيت را زيارت كنند و در تحت قبه او استجابت دعا از پروردگار بخواهند.

براي اطلاع از حالات امام زادگان و بقاع متبركه قم و تاريخ آستانه و اسلوب ساختمان و توصيف كامل گنبد و قبه و بارگاه و روضه و رواق و درها و ايوان و مساجد و ابنيه تاريخي و صنعت طلاكاري و نقره و خاتم و كاشي و ساختمان ضريح و صحن ها و كساني كه آنجا اثري گذاشته اند يا آنجا مدفون شده اند به كتاب انجم فروزان مراجعه شود.



[ صفحه 379]