با وجودي كه كتب أنساب در نزد اين بنده موجود است، تعيين أحوال هر يك از آنها را كما هو حقه ننموديم، جهت آن كه كتاب ما كتاب أنساب نبود، بلكه در تعيين شرح مزار و مشاهد ايشان است، از أنساب چيزي ننوشتم، همين قدر اشاره به هر يك از اولاد آن حضرت كه احوالشان در كتب ضبط است مي نمائيم، و شرح حال هر كدام را از امام زاده ها در ضمن مدفن خود به اختصار درج شده و مذكور خواهد شد.

و أما اولاد ذكور آن حضرت اين است: امام علي الرضا، و ابراهيم، و عباس، و قاسم، و اسماعيل، و جعفر، و هارون، و حسن، و أحمد، و محمد، و حمزة، و عبدالله، و عبيدالله، و اسحاق، و زيد، و حسين، و فضل، و سليمان.

و أما اسامي دختران آن سرور: فاطمه كبري، فاطمه صغري، و رقيه، و حكيمه، و ام أبيها، و رقيه صغري، و كلثوم، و ام جعفر، و ربابه، و زينب، و خديجه، و عليه، و آمنه، و حسنه، و بريهه، و عائشه، و ام السلمه، و ميمونه، و ام كلثوم است.

ابن شهر آشوب در «مناقب» براي آن حضرت سليمان ذكر نكرده است، لكن يحيي، و عقيل، و عبدالرحمن، را اضافه نموده در جزو پسران آن بزرگوار.

و در كتب انساب نوشته اند: كه آن حضرت بيست نفر پسر، و هيجده نفر دختر داشت، به روايت شيخ مفيد رحمه الله سي و هفت فرزند، و بيست و هشت دختر داشت.

في كتاب «صحاح الأخبار» قال: و في رواية أنه أولد سبعة و ثلاثين ولدا ذكرا و انثي، و عقبه من أربعة عشر رجلا و هم: الحسن، و الحسين، و الأمام علي الرضا، و ابراهيم المرتضي، و زيد النار، و عبدالله، و عبيدالله، و العباس، و حمزة، و جعفر، و هارون، و اسحاق، و اسماعيل، و محمد العابد، و يقال لولده الموسويون.



[ صفحه 615]



و در «كشف الغمة» است گويد: كه آن حضرت را بيست پسر بود، و به جاي سليمان، جعفر الأصغر نوشته، و دختران آن حضرت بدين نام نقل كرده:

خديجه، و ام فروه، و أسماء، و عليه، و فاطمه كبري، و فاطمه صغري، و ام كلثوم كبري، و زينب، و ام عبدالله، و ام كلثوم صغري، و آمنه، و زينب الصغري، و ام القاسم، و حكيمه، و أسماء الصغري، و محموده، و أمامه، و ميمونه.

و در كتاب «گزيدة التواريخ» نوشته كه آن حضرت را سي و يك پسر بوده، و آنچه مذكور شد نام برده و علاوه نموده است محسن را، و گويد قبرش در فراهان عراق عجم كه از بلاد قم است باشد و با زاهد محسن معروف است، و يكي ديگر أبوالخير است.

و در كتاب «راحة الارواح» هيجده پسر نوشته، و به جاي حسين و كليم نوشته.

و حبابدي كه از بزرگان علماي أنساب است پسران آن حضرت را بدين اسامي نوشته:

امام علي الرضا، و زيد، و عقيل، و هارون، و حسن، و حسين، و عبدالله، و اسماعيل، و عبيدالله، و عمر، و أحمد و جعفر، و يحيي، و اسحاق، و عباس، و حمزه، و عبدالرحمان، و قاسم، و جعفر الأصغر.

و در كتاب «مجدي» بدين اسماء ذكر نموده:

امام علي الرضا، و سليمان، و عبدالرحمان، و فضل، و أحمد، و عقيل، و يحيي، و داود، و حسين، و هارون، و ابراهيم، و اسماعيل، و حسن، و محمد، و زيد، و اسحاق، و حمزه، و عبدالله، و عباس، و عبيدالله، و جعفر.

و دختران آن سرور: ام عبدالله، و قسيمه، و لبابه، و ام جعفر، و أمامه، و كلثوم، و بريهه، و ام القاسم، و محموده، و آمنة الكبري، و عليه، و زينب الكبري، و رقيه، و حسنيه، و عائشه، و ام السلمه، و أسماء، و ام فروه، و آمنة الوسطي، و ام ابيها، و حلميه، و رمله و ميمونه، و آمنة الصغري، و زينب الصغري، و فاطمه الكبري، و ام كلثوم الصغري، و فاطمه الصغري.

و در كتاب «عمده الطالب» مي نويسد: كه حضرت امام موسي را شصت أولاد بود، سي و هفت دختر و بيست و سه پسر، و از پسرهايي كه بدون خلاف آن حضرت را عقب نمانده عبدالرحمن، و عقيل، و قاسم، و يحيي، و داود است، و سه نفر ديگر را اولاد ذكور نمانده لكن از ايشان دختر مانده، فضل، و سليمان، و أحمد است، و آنهائي كه اختلاف است آيا از آنها عقب مانده است يا نه، ابراهيم أكبر، و حسين، و هارون، و زيد، و حسن است، آنهائي كه بدون خلاف عقب و ذريه دارند ده نفرند: امام علي الرضا، و ابراهيم أصغر، و عباس، و



[ صفحه 616]



اسماعيل، و محمد، و اسحاق، و حمزه، و عبدالله، و عبيدالله، و جعفر است.

و شيخ أبونصر بخاري گويد: كه حضرت امام موسي عليه السلام را از سيزده تن عقب بماند:

از چهار تن بسيار: امام علي الرضا، و ابراهيم المرتضي، و محمد العابد، و جعفر.

و از چهار تن متوسط: زيد النار، و عبدالله، و عبيدالله، و حمزه.

و از پنج تن اندك: عباس، و هارون، و حسن، و حسين، و اسحاق.

اين بود اسم أولاد آن حضرت كه در كتب رجال و انساب مسطور است، اما حالت هر يك از آنها به تنهايي حالات شريف حضرت امام رضا عليه السلام را در حرم هفتم به عون الله تعالي مفصلا معروض خواهم نمود.