تبعيض و تفاوت دو واژه نزديك، ولي متفاوت است. تبعيض بدين معناست كه در ميان افراد همپايه و همسان بي دليل فرد يا افرادي را برتر به شمار آوريم؛ ولي تفاوت عبارت است از برتري شايستگان. در سيره تربيتي امام كاظم (ع) تبعيض ممنوع و تفاوت مجاز شمرده شده است. تبعيض ميان فرزندان بذر كينه و اختلاف و بدبيني به والدين را در دل كودكان مي پراكند. امام كاظم(ع) از پدرانش چنين نقل مي كند: مردي يكي از دو فرزند خود را بوسيد و ديگري را رها كرد. رسول خدا (ص) [با ناراحتي] فرمود: چرا بين آنها به مساوات رفتار نمي كني؟ [1] .

تفاوت اگر بجا و منطقي باشد، موجب پيشرفت فرزندان مي شود؛ زيرا حس رقابت سالم را در آنها تقويت مي كند. امام كاظم (ع) در مواردي ميان فرزندانش تفاوت قايل مي شد. رفاعه از حضرت موسي بن جعفر (ع) پرسيد: اي فرزند رسول الله (ص)، مردي چند پسر دارد؛ آيا برتر شمردن يكي بر ديگران، درست است؟

امام (ع) پاسخ داد: «بلي، مانعي ندارد؛ زيرا پدرم [حضرت صادق (ع)] مرا بر عبدالله، برادر بزرگترم ترجيح مي داد.»

تفاوت نهادن ميان فرزندان امري بسيار ظريف و حساس است و به كمال دقت و ظرافت نياز دارد؛ زيرا ممكن است فرزندان آن را تبعيض پندارند. پس والدين بايد:

1- هنگام تفاوت نهادن ميان فرزندان به گونه اي رفتار كنند كه كسي آن را تبعيض به شمار نياورد.

2- دقت كنند كه سبب برتري فرزندي كه برتر مي شمارند، كاملاً آشكار باشد.

3- در صورت امكان، امتياز فرزند برتر را با عباراتي سازنده، بيان كنند.

امام هفتم (ع) در مواردي حضرت رضا (ع) را بر ديگران ترجيح مي داد، او را الگوي ديگر فرزندان معرفي مي كرد و وجه برتري اش را آشكار مي ساخت.

اسحاق بن موسي (ع) مي گويد: امام كاظم (ع) به فرزندانش مي فرمود: برادرتان علي (ع) دانشمند آل محمد (ص) است، درباره دينتان از او بپرسيد و آنچه را بيان مي كند، به خاطر بسپاريد. همانا ابوجعفر (ع) به من فرمود: دانشمند آل محمد (ص) در شمار فرزندان تو خواهد بود. كاش وي را درك مي كردم. بي ترديد او همنام اميرمؤمنان [علي است.] [2] .