پيش گويي هاي مطابق با واقع نيز از روش هاي آشنايي با دانش امام است. شبلنجي در كتاب نورالأبصار از اسحاق بن عمار نقل مي كند: «وقتي هارون الرشيد،



[ صفحه 45]



امام موسي كاظم عليه السلام را زنداني كرد، ابو يوسف [1] و محمد بن الحسن، [2] دو تن از ياران ابوحنيفه شبانه به زندان رفتند تا با چند پرسش، توانايي علمي امام را بيازمايند. آنان در حال احوال پرسي بودند كه يكي از زندان بانان خدمت امام رسيد و عرض كرد: نوبت كاري من پايان يافته است. اگر خارج از زندان كاري داريد، بفرماييد تا فردا كه ان شاءالله برمي گردم، آن را انجام دهم. امام فرمود: نيازي ندارم. آن گاه خطاب به آن دو فرمود: در شگفتم كه اين مرد از من مي خواهد او را مكلف كنم فردا كاري انجام دهد، با اينكه همين امشب مي ميرد! آن دو [وقتي پيش گويي را شنيدند]، از پرسش هاي خود چشم پوشيدند و برخاستند و هيچ نگفتند. [وقتي از محضر امام بيرون آمدند،] با يكديگر گفتند: مي خواستيم از فقه بپرسيم، ولي او از اسرار پشت پرده سخن گفت! حال، بر در خانه زندان بان مراقب خواهيم گماشت تا مطلب روشن گردد و چنين كردند. نيمه هاي شب [با كمال شگفتي] از آن خانه صداي ناله و شيون برخاست.



[ صفحه 46]



[وقتي مراقب] از اهل خانه جوياي حال شد، گفتند: صاحب خانه به طور ناگهاني جان داد! سپس آن شخص نزد ابويوسف و محمد آمد و درستي ماجرا را به آنان گزارش كرد و آن دو بي نهايت شگفت زده شدند». [3] .

علمي كه در اين ماجرا، امام خود را عالم به آنان شناساند، «علم المنايا» است. علم المنايا، علم آگاهي از زمان، مكان، چگونگي و رازهاي مرگ اشخاص است.