در زمان عباسيان دو جريان مهم اجتماعي در جامعه اسلامي ايجاد نقش مي كند. يكي جريان اجتماعي كه عباسيان را به اقتدار سياسي رسانده و آنان را در مسند قدرت حراست مي كند. اين جريان، بزرگ ترين جريان زمان عباسيان مي باشد. اين جريان از اهرم هاي سياسي و اجتماعي بهره مي برد تا تاج و تخت را حراست كند و اقتدار سياسي عباسيان را كه در آرزوي آن بودند، حفظ نمايد.

عباسيان براي حفظ اقتدار سياسي خود از سياست معمول دنياي سياست مداران بهره مي برند. براي آنان ارزش ها و معيارهاي خاصي ملاك نيست. آنچه مهم است به كارگيري ترفندهايي است كه اقتدار سياسي آنان را حراست نموده و توسعه دهد. همان گونه كه در به دست آوردن اقتدار سياسي نيز همين سياست هاي معمول را به كار بردند و هيچ گاه خود را ملتزم به رعايت معيارهاي ارزشي نمي ديدند.

جريان ديگر، حركت هاي اجتماعي علويان و پديدار شدن قيام هاي گوناگون توسط علويان عليه عباسيان مي باشد. اين حركت هاي اجتماعي كه همان تشكل همسوي اهل بيت عليهم السلام ناميده مي شود، به رهبري عترت در جريان است كه البته اهداف خاصي را دنبال مي كند و براي رسيدن و حراست از آن اهداف، به معيارهاي ارزشي پاي بند است و به هيچ وجه از آنها عدول نمي كند.



[ صفحه 190]