امام كاظم عليه السلام را به بصره انتقال داده و به مدت يك سال در بصره زنداني مي كنند. ليكن تبعيد و زندان هدف نهايي هارون نمي باشد. هارون بارها به فرماندار بصره نامه مي نگارد و از وي مي خواهد كه حضرت را به شهادت برساند! [1] فرماندار بصره عيسي بن جعفر بن منصور مي باشد. وي از نوادگان منصور دوانيقي است. وي فردي مورد اعتماد هارون مي باشد كه حكومت داري اين منطقه حساس به عهده وي نهاده شده است.

بصره از مدينة الرسول و از كوفه مركز حكومت علي بن ابي طالب عليه السلام فاصله دارد. كوفه مركز ساختار فكري و اجتماعي هواداران اميرالمؤمنين عليه السلام است. كوفه مركز هواداران علويان و تشكل همسوي اهل بيت عليهم السلام است.



[ صفحه 199]



حساس ترين مركز در دوران حكومت امويان و عباسيان كوفه مي باشد. در عين حال بصره نيز از انديشه هاي تابناك علي عليه السلام بي نصيب نيست. گر چه بصره تفاوت هايي با كوفه دارد و همين تفاوت ها باعث شد كه شورشيان جمل بصره را پايگاه خويش انتخاب كنند. زيرا بصره از اهداف طلحه و زبير و ام المؤمنين عايشه حمايت مي نمود. ليكن انديشه هاي تابناك علي عليه السلام بر بصره و پيرامون آن هم پرتوافكني نموده بود. در مجموع بصره نيز جاي مناسب براي تبعيد و زنداني نمودن شاخص عترت چون امام كاظم عليه السلام كه رهبري تشكل همسوي اهل بيت عليهم السلام را عهده دار است، به نظر نمي آيد. مردم بصره به ويژه شيعياني مانند ياسين الضرير الزيات در بصره در تلاش بودند كه به هر صورت ممكن با امام در زندان ارتباط برقرار كنند. [2] .

از جانب ديگر عيسي بن جعفر بن منصور گر چه از عباسيان است، ليكن فردي نيست كه به دستورات هارون چشم بسته رفتار كند. خود نيز داراي انديشه و استقلال فكري است. وي بعد از مشاهده سجايا و مناقب امام در زندان بصره، اگر شيفته امام نشده باشد، موسي بن جعفر عليه السلام را نه تنها مستحق عقوبت قتل نمي داند، بلكه مستحق زندان هم نمي بيند. بدين خاطر بر حضرت در زندان سخت گيري نمي كند. وي دستورات هارون را كه مي نگاشت امام كاظم عليه السلام را به شهادت برساند، اجرا نمي كند. وي حتي به هارون مي نويسد اگر حضرت را جابجا نكند وي را از زندان بصره آزاد خواهد نمود. [3] .

در هر صورت مناسب نبودن منطقه بصره براي تأمين اهداف هارون در زنداني نمودن امام، سرپيچي عيسي بن جعفر از دستورات هارون، باعث



[ صفحه 200]



مي گردد هارون تصميم بر جابجايي امام كاظم عليه السلام گرفته، حضرت را از بصره به پايتخت عباسيان «بغداد» فرا خواند. وي حضرت را در ماه رجب سال 179 وارد بغداد مي نمايد. [4] امام را در بغداد زنداني نموده و نقشه هاي شوم و پليد خود را درباره حضرت اجرا مي نمايد.