زمان امام كاظم عليه السلام همزمان با حاكميت جريان اجتماعي عباسيان است. زمان امام كاظم عليه السلام همزمان با اوج اقتدار عباسيان مي باشد. زيرا زمان هارون الرشيد و نيز بعد از وي فرزندش مأمون اوج اقتدار و جولان حكومت عباسيان است. عباسيان همانند امويان با عترت رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم و اهل بيت پيامبر برخورد بسيار خشن و تند دارند. عباسيان نه فضايل اهل بيت عليهم السلام را بر مي تابند و نه موضع گيري اهل بيت عليهم السلام براي آنان قابل تحمل است. زيرا پايه هاي حكومت عباسيان بر ستم و جور و تباهي كه سست ترين پايه هاست، نهاده شده و موضع شاخص هاي عترت هماره ستيز با ستم و ستمگران مي باشد. از اين رو موضع گيري عترت بزرگترين چالش زمان حكومت عباسيان را شكل مي دهد.

به همين خاطر بيشترين محدوديت ها و فشارها از سوي حاكمان عباسيان متوجه عترت و پيروان آنان است.



[ صفحه 16]



امام كاظم عليه السلام رهبري تشكل همسوي اهل بيت را به عهده دارد. امام كاظم عليه السلام بايد بتواند جريان اجتماعي كه به رهبري عترت شكل گرفته و تداوم دارد رهبري كند و اين تشكل را از بحران ها عبور دهد. امام كاظم عليه السلام بايد با تدبير و صلابت بتواند در برابر جريان اجتماعي عباسيان مقاومت كند و عباسيان را از رسيدن به اهداف شوم كه محو راه عترت و سنت رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم است، نااميد سازد؛ فقه و فرهنگ تشيع و عترت را شكوفا سازد و باورهاي حق و فضايل و ارزش ها را در جامعه مستقر سازد.

موسي بن جعفر عليه السلام بايد در برابر انواع چالش ها بايستد. بايد انواع ستم ها و رنج ها را بر جسم و جان خويش هموار سازد تا بتواند ارزش هاي الهي و سنت رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم را در جامعه مستقر و مستمر سازد. امام كاظم عليه السلام بايد محدوديت ها، تبعيدها و سال ها زندان را با انواع سختي ها و آزارهايش به جان خويش همراه و هموار سازد تا راه و رسم رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم را در جامعه احيا نمايد. ابوالحسن الاول عليه السلام بايد حتي زهر تلخ حاكمان عباسيان را به جان شيرينش بخرد و شهادت را با آغوش باز پذيرا باشد. بايد با بدني رنجور و رخساري سبزينه در زير خاك پنهان شود تا درخت دين و سنت رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم شاداب و سبز و پر ثمر بماند. در اين راستا ترفندهاي حاكمان عباسي بررسي شده و موضع گيري ها و تلاش هاي امام كاظم عليه السلام در برابر آنان در حد توان تحليل و نگاشته شده است.

اين نوشتار در چهار بخش زندگي نامه، برخي فضايل، بررسي برخي آموزه هاي عرشي و نيز موضع امام در برابر جريان هاي اجتماعي تنظيم شده است.



[ صفحه 17]