همان گونه كه بي توجهي به معاد بي راهه رفتن است، غفلت از زندگي و معاش نيز راه نكوهيد و ناپسند مي باشد. امامان معصوم عليهم السلام كه شاخص هاي هدايت و رهنمون در زندگي مي باشند، هر دو خطر را هشدار مي دهند. انسان مؤمن بايد معتدل باشد. انسان مؤمن نبايد دنيا طلب و دنيا زده شود كه كار و تلاش روزمره، وي را از انجام مسؤوليت هاي ديني باز دارد، و نبايد آن گونه از تلاش باز ايستد كه نتواند زندگي دنيايي خويش را فراهم سازد.

امام كاظم عليه السلام اين گونه رهنمون عرشي مي دهند: كسي كه دنيايش را به خاطر دينش ترك كند و نيز كسي كه دين خود را به خاطر دنيا رها كند از ما نيست، ليس منا من ترك دنياه لدينه او ترك دينه لدنياه. [1] .

و نيز فرمود: كسي كه براي روزي حلال تلاش مي كند همانند جهادگر در راه خداست، كان كالمجاهد في سبيل الله. [2] اين رهنمود كارگشا براي دو گروه است. يكي آنان كه بر اين پندارند كه دين همان عبادت است. دين



[ صفحه 105]



يعني، دعا و نماز و مسجد. و نيز آنان كه دنيا زده شده و دنيا خواهي، آنان را از امور معنوي و آخرت باز داشته است.

آنگاه براي حفظ اعتدال و ميانه روي دو رهنمود رواني و روحي فرمودند، لا تحدثوا انفسكم بالفقر و لا بطول عمر فانه من حدث نفسه بالفقر بخل، و من حدثها بطول العمر يحرص؛ [3] «هيچ گاه بر خويش تنگ دستي را تلقين نماييد، كه باعث بخيل شدن شما مي شود، و نيز هيچ گاه بر خويشتن طول عمر را تلقين ننماييد كه باعث حرص و دنيا طلبي مي گردد.» اين مطلب رهنمود به تعادل روحي است كه انسان نه نگران از فقر و تنگدستي باشد كه در زندگي به عسرت و بخل و پستي بگرايد! و نه آزمند باشد كه باعث ولع و گرايش به فزون طلبي گردد. شخص بايد اميدوار به رحمت الهي بوده و با توكل به خداي قادر مهربان، پرتلاش و شاداب و با گشاده رويي زندگي نمايد.