ديني كه براي عفاف عمومي جامعه بسيار حساس مي باشد به موضوع ازدواج و همسريابي نيز حساس خواهد بود. به همين علت در مورد ويژگي هاي همسر رهنمون هايي دارد كه پيروان آن ناگزير از رعايت آنها مي باشد. بدون رعايت آنها ازدواج موفق فراهم نخواهد شد. اين معيارها در



[ صفحه 129]



كتاب «فاطمه عليه السلام الگوي زندگي» توضيح داده شده اند. [1] ليكن در اين فرصت يك محور را باز مي يابيم كه انديشه و رفتار امام كاظم عليه السلام در آن تجلي يافته است. آن معيار كفائه و هم تراز بودن دو همسر مي باشد.

در اين محور سخن از هم كفو بودن است. منظور از هم كفو بودن چيست؟ آيا دو همسر بايد در شؤون اجتماعي و اقتصادي و شغلي و منصب و موقعيت ها نيز هم تراز باشند؟ به نظر مي رسد هم تراز بودن در باور و اعتقاد اساس است كه همسران هر دو بايد مسلمان باشند. هر دو پاي بند به معيارهاي ارزشي ديني باشند. اما اين كه در شؤون اجتماعي يا سرمايه و امكانات مالي يا منصب هاي اعتباري ديگر هم تراز باشند، اينها معيار ارزشي نيستند. به همين خاطر مي بينيم امامان شيعه بسياري با كنيزان ازدواج مي كنند، كه منصب و شأن امام را با آنها نمي توان مقايسه نمود. معلوم مي شود اينها در ازدواج معيار نيستند و حتي عبدالملك مروان هنگامي كه بر امام سجاد عليه السلام خورده گرفت كه چرا با كنيز ازدواج مي كني، امام سجاد عليه السلام در پاسخ فرمودند: ما به رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم اقتدا كرديم كه با «زينب» دختر جحش همسر پسر خوانده و غلام خود «زيد» بعد از طلاق دادن زيد ازدواج نمود. [2] .

اينك انديشه و رفتار امام كاظم عليه السلام اين گونه شفاف است كه حضرت مي فرمايد با كنيزان ازدواج كنيد كه در ميان آنان افراد زيرك و هوشمندي وجود دارد كه در ميان زنان آزاده اين گونه يافت نمي شود، اتخذوا القيان، فان لهن فطنا و عقولا ليست لكثير من النساء. [3] .



[ صفحه 130]



در مورد ازدواج هاي حضرت در طول زندگي، تاريخ به خاطر ندارد كه با زن آزاده ازدواج كرده باشد. همه ازدواج هاي حضرت با كنيزان بوده است. مادر حضرت «حميده» نيز كنيز پاك و فرزانه بود كه امام صادق عليه السلام وي را خريداري كرد.

اين انديشه و رفتار اصلاح گر كج انديشي ها و رفتارهاي ناپسندي است كه برخي گرفتار آن مي باشند. از شؤون اعتباري آن گونه ارزش مي سازند و آن گونه خود را در پشت سدهاي پنداري پنهان مي نمايند كه ديگران را به حساب نمي آورند. اينان غفلت دارند كه اين شؤون اعتباري و موهوم، شؤون ارزشي نيستند.