از آيه مباركه اهميت جهاد و دفاع در راه خدا به خوبي آشكار است. دفاع در ميدان نبرد كه خطر دشمن را دور مي سازد بزرگ ترين فضيلت است و بيشترين نقش را در احيا و به پا داشتن پايگاه هاي ديني به عهده دارد. اگر دفاع جهاد گران نباشد تمام مظاهر ديني منهدم خواهد شد.

به همين خاطر احداث مسجد و عمارت آن حتي مسجد الحرام، هيچ گاه نبايد با ارزش دفاع مقايسه شود، أجعلتم سقاية الحاج و عمارة المسجد الحرام كمن آمن بالله و اليوم الاخر و جاهد في سبيل الله لا يستوون. [1] .

احداث و تعمير و آباد گري مسجد، حتي مسجد الحرام، در مقايسه با جهاد و دفاع يك فضيلت متوسط است. ارزش اصلي و پايه اي از آن جهاد و رزمندگان است كه تلاش آنان پايگاه هاي ديني را به پا مي دارد.

امام كاظم عليه السلام در ستايش از رزمندگان مي فرمايد رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: ان فوق كل ذي بر برا حتي يقتل الرجل شهيدا في سبيل الله. [2] «برتر از هر كار خيري



[ صفحه 137]



كار نيك وجود دارد، تا هنگامي كه انسان در راه خدا شهيد شود.» آنگاه برتر از آن نيكي وجود ندارد، برترين نيكي دفاع از حريم دين و شهادت در راه دين است.

اينك بعد از توضيح فضيلت آبادگري مساجد و روشنگري آبادگري كه در دو بعد شكل مي گيرد به برخي احكام و آداب مساجد مي پردازيم.