برخي از احكام مسجد در فقه اين گونه بيان شده است:

1 - نجس كردن مسجد (كف، سقف، ديوار و پشت بام) حرام است.

2 - اگر مسجد يا فرش آن نجس شود، بر همه مسلمانان مكلف واجب است آن را پاك كنند. پاك كردن مسجد بر نماز نيز مقدم است. اول تطهير مسجد، آنگاه نماز، مگر وقت نماز تنگ باشد.

3 - اگر كسي توان تطهير مسجد را ندارد، به ديگران اعلان كند و كمك بگيرد.

4 - بيرون بردن اثاث و موقوفات مسجد حتي ريگ هاي آن جايز نمي باشد.

5 - دفن ميت در مسجد جايز نيست.

6 - انسان جنب و نيز زني كه در حالت عادت ماهانگي است، حرام است در مسجد توقف كند. ولي مي تواند از دري وارد و از در ديگر بيرون رود. (مشاهد ائمه اطهار عليه السلام نيز حكم مسجد را دارند).

7 - در مسجد الحرام و مسجد النبي عليهم السلام جنب و زن حائض به هيچ وجه، حق وارد شدن را ندارند.

8 - جنب و حائض نمي توانند چيزي در مسجد بگذارند.

9 - برداشتن چيزي از مسجد، مانند كيف يا كفش براي اين افراد در صورتي جايز است كه از دري وارد و از در ديگر بيرون روند.



[ صفحه 138]



10 - بردن عين نجس و جسم متنجس (نجس شده) به مسجد اگر بي احترامي به مسجد باشد حرام است.

11 - مسجد اگر خراب هم شود عرصه آن در مالكيت كسي قرار نمي گيرد.

12 - مستحب است هنگامي كه انسان به مسجدي وارد مي شود دو ركعت نماز تحيت (احترام) به جا آورد. اگر نماز واجب يا مستحبي هم به جا آورد، تحيت به حساب مي آيد.

13 - مستحب است چراغ هاي مسجد را روشن نمايند.

14 - كسي كه مي خواهد وارد مسجد شود، مستحب است لباس تميز و قيمتي بپوشد و خود را عطرآگين كند، يا بني آدم خذوا زينتكم عند كل مسجد. [1] «اي فرزندان آدم زينت و آرايش خويش را هنگام مسجد رفتن برگيريد».

15 - خوابيدن در مسجد اگر ناچار نباشد و سخن گفتن در مورد امور دنيا و خواندن شعر اگر نصيحت نباشد مكروه است.

16 - آب دهان و اضافات ديگر بدن را در مسجد انداختن، بلند صحبت كردن و گم شده را اعلام نمودن، مكروه است.

17 - راه دادن بچه ها و ديوانه ها به مسجد مكروه است.

18 - كسي كه پياز يا سير خورده و بوي دهانش مردم را آزار مي دهد، مكروه است وارد مسجد شود.(كساني كه پاهايشان در داخل كفش بو مي گيرد با آن حالت و با آن جوراب ها وارد مسجد نشوند.)



[ صفحه 139]



19 - برهنه كردن بدن در مسجد، (مكشوف شدن عورت و ناف، پاها تا زانو و ران ها) مكروه است.

20 - كشتن جانوران در داخل مسجد مكروه است. اگر بي حرمتي باشد حرام است.

21 - آوردن سلاح در داخل مسجد و در سمت قبله قرار دادن آن مكروه است.

22 - اجراي حد و داوري در مسجد مكروه است.

23 - نصب عكس و تصوير در مسجد مكروه است.

24 - بر مرد مستحب است نماز مستحبي را در منزل، و نماز واجب را در مسجد به جا آورد.

25 - نماز زن در خانه افضل از مسجد است.

26 - عبور كردن از مسيري كه مسجد در بين آن قرار دارد مكروه است، مگر اينكه دو ركعت نماز بخواند.

27 - بلند كردن صدا در مسجد مكروه است، مگر براي اذان و يا سخنراني مذهبي و....

28 - داستان سرايي و قصه گويي در مسجد روا نيست.

29 - انجام مراسمات در مسجد در صورتي كه با نماز خواندن منافات نداشته باشد جايز است. بنابراين برگزاري مراسماتي كه مزاحم نمازگزاران شود جايز نيست.

30 - هنگام باران، نماز در منزل به پا مي شود، اذا ابتلت النعال فالصلوة في الرحال. [2] «هنگامي كه نعلين ها تر شود (با آمدن باران) نماز در منزل است».



[ صفحه 140]



31 - مستحب است مسجد را تميز و جارو نمايند، كه در روايت آمده است اگر بيرون بردن زباله از مسجدها به مقدار چيزي كه چنانچه در چشم بيافتد، به چشم آزار مي رساند، باعث غفران گناهان مي شود. [3] .

32 - مستحب است از همه زودتر وارد و از همه ديرتر بيرون آيد.

33 - همسايه مسجد نمازش را در مسجد بخواند كه روايت از رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم است: لا صلوة لجار المسجد الا في المسجد. [4] .

از احكام ياد شده اين نكته روشن است كه مسجد محل عبادت و نماز و تهجد است. اولويت اول براي مسجد، عبادت و پرستش خداوند سبحان مي باشد. ساير امور در مسجد اولويت ندارند. اين كه گفته مي شود در صدر اسلام مسجد پايگاه امور اجتماعي و اقتصادي يا نظامي و يا قضايي بوده است، با اين اولويت هماهنگ نمي باشد. البته اجراي مراسم قرآني و اجراي مراسم عزاداري اهل بيت عليهم السلام، و نيز خطابه هاي ديني و بسيج نيروها از مسجد به سوي جبهه هاي نبرد با كفار و تبهكاران، در راستاي اهداف مساجد مي باشد. و نيز اين نكته كه در مسجد رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم بسياري از امور اجتماعي و اقتصادي انجام مي گرفته، مورد انكار نيست؛ ليكن آيا اين امور از شؤون مسجد بوده است يا به علت شرايط خاص آن زمان در مسجد اجرا مي شده است؟!



[ صفحه 141]