شيخ مفيد گويد: ابوالحسن سي و هفت پسر و دختر داشت. آنگاه 18 پسر و 19 دختر برشمرده است. فرزندان امام (ع) طبق نقل شيخ مفيد عبارت اند از: علي الرضا (ع)، ابراهيم، عباس، قاسم - از چند ام ولد. اسماعيل، جعفر، هارون، حسن - از يك ام ولد. احمد، محمد، حمزه - از يك ام ولد. عبدالله، اسحاق، عبيدالله، زيد، حسن، فضل، سليمان - از چند ام ولد. فاطمه كبري، فاطمه صغري، رقيه، حكيمه، ام ابيها، رقيه صغري، كلثم، ام جعفر، لبابة، زينب، خديجه، عليه، آمنه، حسنه، بريهه، عايشه، ام سلمه، ميمونه، ام كلثوم.

در برخي از نسخه هاي كتاب ارشاد، در بين نام فضل و سليمان اسم حسين هم اضافه شده كه نساخ سهوا آن را آورده اند.

ابن خشاب گويد: بيست پسر و 18 دختر براي امام (ع) به دنيا آمد. نام فرزندان او چنين بود: علي الرضا الامام (ع)، زيد، ابراهيم عقيل، هارون، حسن، حسين، عبدالله، اسماعيل، عبيدالله، عمر، احمد، جعفر، يحيي، اسحاق، عباس، حمزه، عبدالرحمن، قاسم، جعفر اصغر. برخي به جاي نام عمر، از محمد ياد كرده اند. نام دختران آن حضرت چنين است: خديجه، ام فروة، اسماء، عليه، فاطمه، فاطمه، ام كلثوم، ام كلثوم، آمنه، زينب، ام عبدالله، زينت صغري، ام القاسم، حكيمه، اسماء صغري، محموده، امامه، ميمونه.

گويا مستند قول ابن طلحه در مطالب السؤول كه گفته است: «بيست پسر و 18 دختر براي امام (ع) آمد» همين گفته ي ابن خشاب است.

سبط بن جوزي در تذكرة الخواص گويد: دانشمندان سيره نويس گفته اند امام (ع) بيست پسر و بيست دختر داشته است. آنگاه وي نيز آنان را مثل ابن خشاب شمرده است جز آنكه از حسين نام نبرده و پس از نام جعفر اصغر گفته است: برخي نام او را محمد ذكر كرده اند و ديگر نگفته است به جاي آن عمر، نام محمد را قرار داده اند و چهار دختر به اسم فاطمه نام برده است.

ابن شهرآشوب در مناقب گويد: فرزندان آن حضرت سي تن بودند و برخي نيز سي و هفت تن گفته اند. پسرانش 18 نفر بود اما وي به هنگام شمردن آنها مانند ابن خشاب نام بيست نفر را مطرح مي كند البته با اين تفاوت كه به جاي نام حسين، از حسن اسم مي برد و نام فضل را هم اضافه مي كند و از جعفر اصغر نامي نمي برد و به جاي اسم عمر از محمد نام



[ صفحه 116]



مي برد. ابن شهرآشوب گويد: آن حضرت 19 دختر داشت. اما به هنگام شمارش از بيست نفر نام مي برد بدين ترتيب: خديجه، ام فروه، ام ابيها، عليه، فاطمه، بريهه، كلثم، ام كلثوم، زينب، ام القاسم، حكيمه، رقيه صغري، ام دحيه، ام جعفر، لبابه، اسماء، امامه، ميمونه.

در عمدة الطالب گفته شده است: امام (ع) شصت فرزند داشت. سي و هفت دختر و بيست و سه پسر. از اين عده بدون هيچ خلافي پنج نفرشان نسلي از خود ادامه ندادند و آنان عبارتند از: عبدالرحمان، عقيل، قاسم، يحيي و داود. و سه تن ديگر از فرزندان آن حضرت به نامهاي سليمان، فضل و احمد دختراني به دنيا آوردند و از آنان هيچ نامي نيست. در نسل پنج نفر از فرزندان آن حضرت به نامهاي حسين، ابراهيم، اكبر، هارون، زيد و حسن اختلاف است. و در نسل ده تن ديگر از فرزندان آن حضرت به نامهاي علي، ابراهيم اصغر، عباس، اسماعيل، محمد، اسحاق، حمزه، عبدالله، عبيدالله و جعفر خلافي نيست. استاد از سيزده پسر بوده است. چهار تن از آنان مكثر بودند به نامهاي علي الرضا، ابراهيم مرتضي، محمد عابد، و جعفر و چهار تن متوسط بودند به نامهاي زيد النار، عبدالله، عبيدالله و حمزه و پنج تن مقل بودند به نامهاي عباس، هارون، اسحاق، اسماعيل و حسن. طبق گفتار استاد، ابوالحسن عمري حسين بن كاظم صاحب نسل و سلاله شد اما پس از مدتي نسل او از بين رفت.

گفتاري كه نقل شد با تمام سخناني كه قبلا از ديگر علما نقل كرده بوديم از دو جهت مخالفت دارد، اولا: ظاهر كلام ايشان آن است كه ابراهيم بن كاظم يك نفر است در حالي كه در قولي كه از عمدة الطالب نقل كرديم تصريح شده بود به اينكه اينان دو نفرند و ما اين نكته را مفصلا در جزء پنجم در شرح زندگي ابراهيم بن موسي بن جعفر توضيح داده ايم.

ثانيا: از آنچه گذشت مي شود دريافت كه شماره ي زياد اولاد آن حضرت، بوي افراط مي دهد شايد كساني كه پيش از اين از آنان ياد كرديم تنها بر شماره ي فرزندان مشهور و صاحب نسل و سلاله ي آن حضرت (ع) اكتفا كرده اند.