بازگشت
كارنامه سياه خلافت، در عصر امام كاظم (عليه السلام)


مهدي عباسي
دوران سياه خلافت منصور كه سايه شوم آن در سراسر كشور اسلامي سنگيني ميكرد، با مرگ وي به پايان رسيد
و مردم پس از 22 سال تحمل رنج و فشار، نفس راحتي كشيدند/
پس از وي فرزندش محمد مشهور به «مهدي» روي كار آمد. زمامداري مهدي ابتدأاً با استقبال گرم عموم مردم
روبرو گرديد، زيرا وي نخست در باغ سبز به مردم نشان داد و با اعلان فرمان «عفو عمومي» تمام زندانيان
سياسي را (اعم از بني هاشم و ديگران)آزاد ساخت، و به قتل و كشتار و شكنجه و آزار مردم خاتمه بخشيد، و تمام
اموال منقول و غير منقول مردم را كه پدرش منصور مصادره و ضبط كرده بود، به صاحبان آنها تحويل داد و
مقدار زيادي از موجودي خزانه بيتالمال را در ميان مردم تقسيم كرد.(1)
طبق نوشته «مسعودي»، مورخ مشهور، مجموع اموالي كه منصور بزور از مردم گرفته بود، بالغ بر ششصد
ميليون درهم و چهارصد ميليون دينار بود!! و اين مبلغ غير از ماليات اراضي و خراجهايي بود كه منصور در
زمان خلافت خود از كشاورزان گرفته بود.(2) و چون به دستور وي تمام اين اموال به عنوان «بيت المال مظالم»!
در
محل مخصوصي نگهداري ميشد و نام صاحب هر مالي روي آن نوشته شده بود، مهدي همه آنها را تفكيك نموده
به صاحبان اموال و يا وارث آنها تحويل داد.(3)
شايد يكي از عوامل اقدام مهدي اين بود كه وقتي كه او روي كار آمد، جنبشها و نهضتهاي ضد استبدادي علويان به
وسيله منصور سركوب شده و آرامش نسبي برقرار شده بود/
در هرحال اين آزادي و امنيت و رفاه اقتصادي موجبات رضايت گروههاي مختلف اجتماع را فراهم آورد و خون
تازهاي در شريان حيات اجتماعي و اقتصادي به جريان انداخت/
البته اگر اين برنامه ادامه پيدا ميكرد آثار و نتايج درخشاني به بار ميآورد، ولي متأسفانه طولي نكشيد كه برنامه
عوض شد و خليفه جديد چهره اصلي خود را آشكار ساخت و برنامههاي ضد اسلامي خلفاي پيشين از نو آغاز
گرديد

***

1- ابن واضح، تاريخ يعقوبي، نجف، منشورات المكتبة الحيدرية، 1384 ه'.ق، ج 3، ص 132

2- مسعودي، مروج الذهب، بيروت، دارالأندلس، ج 3، ص 312

3- سيد امير علي،مختصر تاريخ العرب، ط 2، تعريب: عفيف البعلبكي، بيروت، دارالعلم للملايين، 1968 م، ص
213