هوش و ذكاوت امام كاظم (ع) در نوجواني مشهود و آثار نبوغ و تيز هوشي از رفتار و كردار ايشان نمايان ، به طوري كه باعث اعجاب و ستايش اصحاب و بزرگان قرار گرفته بود. ) تمام صفات پدرانش را، كه ازساير مردم امتياز داشتند همچون بزرگواري، بخشندگي، بردباري، گذشت، علم و ... برخوردار بود، در خانواده اي تربيت يافت كه كانون تقوي و حكمت و دانش و ريشه تمام بزرگي ها و فضيلت ها در اسلام به آن خانواده مي رسد. امام كاظم (ع) به مدت بيست سال، با پدرش امام صادق(ع) زيست كه تاريخ انسانيت، نظير او را در علم و ايمان و پرهيزكاري و ... جز پدران بزرگوارش سراغ ندارد.
طي اين بيست سال، در كنار فنون دانش و ريزه كاري هاي حكمت و منطق را .فرا گرفت و براي منصب امامتي كه در آينده نزديك به او سپرده مي شد آمادگي يافت. به گونه اي كه در آغاز جواني، مورد مدح و ستايش برترين هاي آن زمان قرار گرفت . و در حل پيچيده ترين مسائل مهارت بي نظير داشت
به اين ترتيب، تمام زمينه هاي تربيت صحيح و شخصيت ساز براي امام عليه السلام، در كنار پدر فراهم بود. مورخان و سيره نويسان، نمونه هايي از اين شخصيت عالي را گزارش نموده اند كه موجب اعجاب و شگفتي است كه احاطه امام را در كودكي به انواع علوم و معارف نشان مي دهد[1].