محمد بن ابي عمير بغدادي از شخصيت ها و چهره هاي برجسته ي دوران امام كاظم (ع) و از ياران زبده و مورد اعتماد آن حضرت بود كه نه تنها در ميان شيعيان بلكه نزد دانشمندان اهل سنت نيز از محبوبيت و مقبوليت خاصي برخوردار است. به عنوان نمونه، جاحظ يكي از دانشمندان اهل سنت در وصف او مي گويد:

«ابن ابي عمير در همه چيز، يگانه ي زمان خود بود.» [1] .



[ صفحه 131]



ابن ابي عمير محضر سه امام: - امام كاظم، امام رضا و امام جواد عليهم السلام - را درك و از آنان روايات بسياري در موضوعات گوناگون نقل كرده است. [2] .

مقام علمي ابن ابي عمير به حدي بود كه وقتي عده اي از دانشمندان از «هشام بن حكم» خواستند در مسائل مورد اختلاف با «هشام بن سالم» مناظره كند تا معلوم شود كداميك از آن دو در بحث و مناظره توانمندتر هستند، «هشام بن سالم» گفت: حاضرم به شرطي كه مناظره در محضر «محمد بن ابي عمير» صورت گيرد. [3] .

محمد با كوشش و تلاش پيگير، شمه اي از احاديث و علومي را كه از بيت امامت فرا گرفته بود در بيش از 94 جلد رساله جمع آوري كرد [4] كه متأسفانه در جريان گرفتاري كه از سوي دستگاه خلافت عباسي برايش پيش آمد اين نوشته ها از بين رفت. [5] .

ابن ابي عمير در عبادت و بندگي خدا به پيشوايان معصومش اقتدا كرده و از عابدترين و پارساترين شخصيت ها بود. «فضل بن شاذان» مي گويد:

«به عراق رفتم، مردي را ديدم كه دوست خود را سرزنش مي كرد و مي گفت: تو فرد عايله مندي هستي و براي تأمين هزينه ي خانواده ات بايد كار كني و من بيم آن دارم كه بر اثر طولاني بودن سجده هايت چشمانت را از دست بدهي. رفيقش وقتي با اصرار و پافشاري او مواجه شد با ناراحتي گفت: چه مي گويي! اگر بنا باشد چشم كسي بر اثر سجده هاي طولاني از بين برود، مي بايد چشم «ابن ابي عمير» از دست برود. چه گمان داري نسبت به مردي كه پس از نماز صبح به سجده شكر مي رود و تا هنگام ظهر سر بر نمي دارد.» [6] .

شخصيت ممتاز و به نام و ارتباط نزديك محمد با امام كاظم (ع) هارون، خليفه ي عباسي را بر آن داشت تا با گماردن جاسوساني، فعاليت هاي او را زير نظر بگيرد و پس از اين كه اطلاع يافت اسامي تمامي شيعيان عراق در اختيار اوست، وي را دستگير و زنداني كرد



[ صفحه 132]



و از او خواست نام افراد را در اختيار بگذارد. محمد امتناع كرد. او را برهنه كردند و ميان دو درخت خرما آويختند و صد تازيانه به وي زدند و به بيش از صد هزار درهم جريمه اش كردند. [7] .