وي از پيشوايان فقهي و اصولي اهل سنت و از ناشران و مبلغان مذهب ابوحنيفه بود. از سوي هارون در «رقه» به سمت قضاوت منصوب شد. سپس همراه خليفه رهسپار خراسان شد و در «ري» درگذشت. خطيب بغدادي او را پيشواي مردم «ري» لقب داده است. او كتاب هاي زيادي در زمينه ي فقه و اصول بر جاي مانده است (ر. ك: الاعلام، ج 6، ص 80).

وي در مكه و در حضور هارون الرشيد با امام (ع) مناظره كرد و از حضرتش پرسيد:

- آيا براي محرم رواست بر روي محمل خود (به هنگام حركت) سايه افكند؟

- در حال اختيار جايز نيست.

- آيا براي وي جايز است در حال اختيار زير سايه بان حركت كند؟

- بلي.



[ صفحه 158]



محمد بن حسن (از اين پاسخ به ظاهر متناقض امام (ع) خنده تمسخرآميزي كرد. امام (ع) فرمود: آيا از سنت رسول خدا تعجب مي كني و آن را به استهزا مي گيري؟

پيامبر (ص) به هنگام احرام سايه بان محمل را برداشت ولي در زير سايه بان (ثابت) حركت كرد. اي محمد! احكام الهي با يكديگر قياس نمي شوند. هر كس بعضي از آنها را با بعضي ديگر قياس كند به گمراهي دچار شده است. محمد بن حسن «با شنيدن اين پاسخ كوبنده امام (ع)» سكوت اختيار كرد و از پاسخ دادن به امام (ع) درماند. [1] .