پيش از اين كه از هوش و ذكاوت امام موسي عليه السلام كه در نوجواني بدان شهرت داشت سخن بگوييم، به عوامل و اسباب پرورشي مي پردازيم كه باعث فراهم آمدن شخصيتهاي بي نظير مي شوند و امام از بهترين وسايل و ارزشمندترين آنها برخوردار بود. دانشمندان علوم تربيتي عواملي را كه مربوط به زيربناي تربيتي است و نتايج مهمي در رفتار شخص دارند، بدين شرح ذكر كرده اند: