امام از جواب عذر خواست. هارون قبول نكرد. مجدداً امان خواست. امام گفت: در اين مورد گفتار علي براي ما حجت است كه فرموده: با وجود فرزند صلبي چه مذكر باشد يا مؤنث، كسي از ارث پدر سهمي ندارد مگر براي پدر و مادر و زن و شوهر. عمو با وجود فرزند صلبي ارثي ندارد و قرآن هم نگفته، مگر تيم و عدي بني اميه [1] كه اين را گفته اند و عمو در رأي آنها به جاي پدر است؛ بي آنكه از پيامبر نص و حديثي داشته باشند.

هر كه از علما قول علي را گفته قضاوت هاي آنها برخلاف قضاوت هاي اين سه طايفه است و اين نوح بن دراج كه از طرف اميرالمؤمنين (يعني هارون) والي دو شهر كوفه و بصره است در اين مسئله طبق فتواي علي قضاوت نموده. هارون دستور داد نوح بن دراج و مخالفان او را در فتواي آن مسئله، مانند سفيان ثوري و ابراهيم مدني و فضيل بن عياض را حاضر كردند. همه ي آنها شهادت دادند كه قول علي (ع) همان است كه موسي بن جعفر گفته.

هارون به آنها گفت: به من رسيده كه بعضي علماي حجاز مانند علي فتوا نداده اند و تنها نوح بن دراج مانند علي فتوا داده. گفتند: نوح بن دراج شجاعت نشان داده و نترسيده كه چنين



[ صفحه 261]



فتوايي داده اما ما ترسيديم و نتوانستيم فتواي علي را تأييد كنيم و خلاف آن را گفتيم.

بايد اميرالمؤمنين رأي قدماي عامه را اجرا كند كه مي گفتند رسول الله (ص) فرموده: علي اقضاكم؛ علي بهترين قضاوت كننده ي شماست عمر بن خطاب گفته: علي اقضانا. علي بهترين قضاوت كننده ي ماست و اين جامع ترين كلمه است، زيرا همه ي آن چه را كه رسول الله و اصحابش علي را به آن مدح كرده اند از قرابت و فرايض و علم، در مفهوم قضاوت هست.مطلب كه به اينجا رسيد هارون گفت: يا موسي! مطلب را بيشتر باز كن. گفتم: يعني موسي بن جعفر (ع) مجالس امانت است مخصوصاً مجلس شما. گفت نگران نباش. گفتم: رسول الله براي آنها كه مهاجرت نكرده اند ارث نگذاشته و ولايت را به آنها واگذار نكرده، مگر مهاجرت كنند.

هارون گفت: دليل تو در اين ادعا چيست؟ گفتم: قرآن و گفتار پروردگار تبارك و تعالي: «والذين آمنوا و لم يهاجروا مالكم من ولايتهم من شيي ء حتي يهاجروا» [2] ؛ آناني كه ايمان آورده و مهاجرت نكرده اند هيچ گونه ولايتي بر شما ندارند مگر اينكه مهاجرت كنند. و عموي ما عباس مهاجرت نكرد. هارون به من گفت: اي موسي از تو مي پرسم: آيا تا به حال اين طور به دشمنان ما فتوا داده اي يا نه و به احدي از فقها در اين مسئله آگاهي داده اي؟ گفتم: به خدا قسم نه، و جز اميرالمؤمنين، كسي از اين موضوع چيزي نپرسيده است.